Μεγαλωμένοι στη Μινεσότα των ΗΠΑ με μια μητέρα ιστορικό τέχνης και έναν πατέρα καθηγητή Οικονομικών, το υπόβαθρό της ανατροφής των Joel και Ethan Coen ίσως εξηγεί αρκετά για τις μετέπειτα κορυφαίες δημιουργίες τους στην έβδομη τέχνη.

Στοιχεία αμερικανικής κουλτούρας αναμειγνύονται με το εβραϊκό ήθος και το άγχος της παιδικής ηλικίας σε αρκετά έργα τους. Όμως οι κύριες επιρροές των αδελφών Coen προήλθαν από μια ομάδα μεταπολεμικών κινηματογραφιστών διαφορετικών ρευμάτων, που κυμαίνονται από αγαπημένες «σχολές» κινηματογράφου, όπως ο Akira Kurosawa, μέχρι σκηνοθέτες του νέου Hollywood.

Το διαχρονικά επίκαιρο εύρος των Coen και οι λεπτές ισορροπίες μεταξύ της μικρο- και της μακροϊστορικής εστίασης βοήθησαν στη δημιουργία ταινιών που επικεντρώνονται στον χρόνο και τον τόπο, όσο και στον χαρακτήρα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει, μάλιστα, το γεγονός ότι η λίστα των αγαπημένων τους ταινιών περιλαμβάνει γενικά έργα που αντιμετωπίζουν πιο επικριτικά τους πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες τους. Η γλώσσα είναι πάντα σφιχτή σε μια ταινία των Coen. Ωστόσο, αυτή η ιδιότητα εκτείνεται μόνο στα όρια του χαρακτήρα, ενώ ο τόπος είναι εξίσου σημαντικός με την πλοκή, είτε πρόκειται για το Λος Άντζελες είτε για κάποια αμερικανική επαρχία.

Όσο σοβαρή κι αν είναι η πλοκή, οι αδερφοί Coen δημιουργούν τελικά διασκεδαστικές ταινίες, φροντίζοντας πάντα να φωτίζουν τα κίνητρα των χαρακτήρων τους, τα οποία αναδεικνύονται τόσο μέσα από την κοενική σκηνοθεσία, όσο και από την ελευθερία που αφήνουν οι αδελφοί Coen στους ηθοποιούς να αυτοσχεδιάσουν, σε κάποιο βαθμό, ερμηνεύοντας τους χαρακτήρες τους.

Το Movieweb αποκαλύπτει τις 10 ταινίες που ενέπνευσαν όσο τίποτα άλλο τους αδελφούς Coen, βοηθώντας τους να αναπτύξουν τη δική τους καλλιτεχνική γλώσσα σε κινηματογραφικά έργα που έγραψαν ιστορία:

10. Repulsion

Οι Coen αναφέρουν ως κορυφαία επιρροή τους τις ταινίες του Roman Polanski, αν και οι δικές τους ταινίες αποκλίνουν τεχνικά. Μοιράζονται, ωστόσο, κυνικούς πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες, όπως Carol Ledoux (Catherine Deneuve) στο «Repulsion» και η Birdy (Scarlet Johannson) στο «The Man Who Wasn’t There».

Ανεξάρτητα από το πόσο εγκεφαλικά είναι τα σενάρια τους, οι Coen δεν απομακρύνονται ποτέ από το θέμα του έρωτα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η σχέση της Edwina στο «Raising Arizona» και ο χαριτωμένος γάμος μεταξύ Llewelyn και Carla Jean στο «No Country for Old Men», που μαρτυρούν επίσης επιρροές από το έργο του Πολωνού σκηνοθέτη. Υπάρχει μια τρυφερότητα ακόμα και στις πιο σκοτεινές τους ταινίες.

9. Il bidone

Οι απατεώνες και οι επαναστάτες ενδιέφεραν πάντα τους Coen ως βασικοί χαρακτήρες, αδιαφορώντας για τη σημασία του κόσμου γύρω τους, ενώ ταυτόχρονα μαρτυρούν την προτίμηση του σκηνοθετικού διδύμου να ανατρέπει τη σοβαρότητα των θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται, ενώ ταυτόχρονα εξυψώνει το πλαίσιο. Αυτός ο δυαδικός χαρακτήρας αντλεί έμπνευση από μια άλλη αγαπημένη ταινία των Coen, το «Il bidone», μια λιγότερο γνωστή δημιουργία του Fellini.

Ομοίως, οι πρωταγωνιστές των Coen κοροϊδεύουν τους δευτερεύοντες χαρακτήρες, που αποτελούν απλώς εμπόδια για τους φιλόδοξους χαρακτήρες, όπως ο Ulysses Everett McGill (George Clooney) στο «O Brother, Where Art Thou». Οι Coen δημιουργούν ένα συναίσθημα μέσω των χαρακτήρων τους, που ακροβατεί μεταξύ οίκτου και ευλάβειας και πιθανότατα αντλούν πολύ μεγαλύτερη επιρροή από τις ταινίες του Fellini από ό,τι φαίνεται με μια πρώτη ματιά.

8. High and Low

Αυτή η ταινία του Kurosawa του 1963 εισάγει τον σκηνοθέτη στη δημιουργία ενός αστυνομικού δράματος, με τον πρωταγωνιστή να εμπλέκεται σε μια υπόθεση απαγωγής. Οι επιρροές αυτής της ταινίας είναι ξεκάθαρες στην κοενική «Hail, Caesar!», που προσεγγίζει ωστόσο παρόμοιες πτυχές με πιο κωμικό τρόπο. Ωστόσο, και οι δύο ταινίες χρησιμοποιούν μια πρωτότυπη προσέγγιση σε μεγαλύτερα φιλοσοφικά προβλήματα, με το «High and Low» να εντοπίζει τις οικονομικές ανισότητες μεταξύ των χαρακτήρων του και το «Hail, Caesar!» να χρησιμοποιεί μια σαρκαστική προσέγγιση στην κομμουνιστική εποχή του Hollywood.

7. Salesman

Αν και η προσωπική τους καλλιτεχνική λίστα δε συμπεριλαμβάνει δημιουργίες ντοκιμαντέρ, οι Coen ξεχωρίζουν το «Salesman» των αδελφών Maysles. Υπάρχουν στοιχεία ντοκιμαντέρ σε κοενικές ταινίες, όπως στα «The Hudsucker Proxy» και «The Man Whosn’t There». Τα κοινά σημεία μεταξύ των δημιουργιών των Coen και του «Salesman» είναι η ενασχόληση με την αμερικανική κουλτούρα, ακόμη κι αν αυτή γίνεται με διαφορετική προσέγγιση. Για παράδειγμα, ο ήρωας του «Salesman» θα μπορούσε εύκολα να αποτελέσει έναν χαρακτήρα που θα σατιριζόταν σε μια ταινία των αδελφών Coen.

6. The Fortune

Η σκηνοθετική προσέγγιση του Mike Nichols είναι πολύ πιο κοντά στο πνεύμα των Coen και το «The Fortune» αποκαλύπτει ξεκάθαρα την επίδραση που έχουν ασκήσει από τον Γερμανοαμερικανό σκηνοθέτη. Για παράδειγμα, υπάρχει σχεδόν πάντα ένα κακώς επινοημένο έγκλημα στη βάση της πλοκής των ταινιών των Coen. Παράλληλα, στις ταινίες του Nichols πρωταγωνιστούν ηθοποιοί, όπως ο Warren Beatty και ο Jack Nicholson, που θα μπορούσαν εύκολα να κατοικήσουν στο σύμπαν των Coen. Ένας τέτοιος χαρακτήρας είναι ο Jerry στο «Fargo», για τον οποίο ο Ethan Coen δήλωσε σε μια συνέντευξη: «Μας ενδιέφερε η ψυχολογία ενός ατόμου που κατασκευάζει αυτά τα χρηματοπιστωτικά συστήματα, αλλά δεν μπορεί να φανταστεί ούτε για μια στιγμή τις συνέπειες που αυτό θα έχει στο μέλλον».

5. The Tenant

Οι αδερφοί Coen θεωρούν αυτή την ταινία του Polanski μια από τις πιο αστείες που έγιναν ποτέ, ακόμα κι αν αυτή δεν ήταν απαραίτητα η κύρια πρόθεση του δημιουργού. Σε ένα άρθρο του στον «Independent», ο Joel Coen αναφέρει: «Ήμασταν πάντα μεγάλοι θαυμαστές του Polanski κι αυτή είναι μια από τις καλύτερες ταινίες του. Είναι εξαιρετικός τεχνίτης και αφηγητής κι έχει υπέροχη αίσθηση του χιούμορ. Αυτό δεν είναι κάτι που το βλέπεις συχνά. Το «The Tenant» είναι μια αστεία ταινία. Εκείνη την εποχή όλοι νόμιζαν ότι ήταν ανατριχιαστική, ήταν παρεξηγημένη ταινία».

4. Bad News Bears

Η εμβληματική ταινία του Michael Ritchie για το μπέιζμπολ μπορεί να φαίνεται κάπως «λίγη» για να τραβήξει την προσοχή των Coen, όμως με μια πιο προσεκτική ματιά, η ταινία φέρει πολλά κοινά τεχνικά χαρακτηριστικά με τις δημιουργίες του σκηνοθετικού διδύμου. Η ερμηνεία της Tatum O’Neal θυμίζει τον Mattie Ross του «True Grit» – και οι δύο χαρακτήρες των οποίων η σοφία ξεπερνά την εμπειρία τους.

3. Brother’s keeper

Το εν λόγω ντοκιμαντέρ έχει ασκήσει τόση επιρροή στους δολοφονικούς χαρακτήρες των κοενικών ταινιών όσο κανένα άλλο κινηματογραφικό έργο. Αυτό είναι ξεκάθαρο στο «Fargo», μια ταινία που έκαναν οι Coen λίγα μόνο χρόνια μετά την κυκλοφορία του «Brother’s Keeper». Οι σκληρές δολοφονίες και στις δύο ταινίες έχουν κοινά χαρακτηριστικά, ενώ η πλοκή εστιάζει περισσότερο στις αντιδράσεις που προκύπτουν και στο να εκθέσει τα χαρακτηριστικά των ηρώων, παρά στο να φωτίσει τη βαρύτητα των εγκλημάτων που διαπράττονται.

2. Chinatown

Δύσκολα θα εντόπιζε κάποιος κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ αυτής της ταινίας και κάποιας κοενικής δημιουργίας. Κι όμως, δεν υπάρχει ταινία που να εστιάζει περισσότερο στο Λος Άντζελες όσο αυτές οι δύο. Ο Polanski αφηγείται μια ιστορία για τους υδάτινους πολέμους των Δυτικών, την ώρα που οι Coen εισέρχονται με το In-N-Out στη Δυτική Λεωφόρο. Αφήνοντας στην άκρη τη θεματική τους, υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα στο ξεπεσμένο πλέον Hollywood Star Lanes του «The Big Lebowski» και στην αστραφτερή λίμνη Echo Park της «Chinatown». Η ικανότητα του Πολωνού σκηνοθέτη να κάνει μια ταινία για προσωπικότητες και πώς μπορούν να επηρεάσουν την ιστορία φαίνεται να αποτελεί τη μεγαλύτερη επιρροή που έχει ασκήσει στους Coen, ακόμα κι αν εκείνοι χρησιμοποίησαν λιγότερο ευλαβικά μέσα.

1. Dr. Strangelove

Δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει κανείς τις ομοιότητες μεταξύ των δημιουργιών του Stanley Kubrick και των αδελφών Coen, καθώς και οι δύο πλευρές τείνουν προς μια σοβαρή πλευρά της κωμωδίας. Κάθε σημαντικός χαρακτήρας σε μια ταινία των Coen βιώνει μια υπαρξιακή θλίψη, που εκφράζεται όμως με κωμικό τρόπο. Όσο πιο απογοητευμένοι είναι οι χαρακτήρες, τόσο περισσότερο η κατάθλιψή τους χρησιμοποιείται για να ενισχύσει την στοργικά βάναυση αίσθηση της κωμωδίας.

Δεν είναι περίεργο που το «Dr. Strangelove», η σατυρο-τραγική κωμωδία για ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα του Ψυχρού Πολέμου άγγιξε τις ευαισθησίες των Coen, που έχουν παρόμοια βιώματα. Η ταινία του Kubrick χλευάζει τη μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή του κόσμου, αναδεικνύοντας την απίστευτη ικανότητα της ταινίας να ανατρέπει, με τεχνικές που οι Coen αξιοποίησαν σε όλο το εύρος του καλλιτεχνικού τους έργου.