Μπορεί η φράση «No regrets» (ή «δεν μετανιώνω για τίποτα») να ακούγεται σαν ένα σαχλό σλόγκαν, αλλά είναι τόσο γνωστή που κατάφερε να ενσωματωθεί στη σκέψη μας. Όμως, ενώ η ιδέα να μπορούμε να περάσουμε στη ζωή χωρίς να κοιτάξουμε πίσω και να αποδεχθούμε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα είναι δελεαστική, είναι επίσης μη ρεαλιστική.

Στην πραγματικότητα, φράσεις όπως «No regrets» φαίνεται να προσθέτουν μόνο μια επιπλέον δόση ενοχής (λες και τη χρειαζόμασταν) σε αυτές τις σκέψεις που έχουμε όλοι για το τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει διαφορετικά. Ή πώς θα ήταν η ζωή αν διαλέγαμε διαφορετικό δρόμο ή παίρναμε άλλη απόφαση.

Ωστόσο, μπορούμε όντως να κάνουμε κακό στον εαυτό μας ακολουθώντας αυτή τη φράση; Σύμφωνα με ένα νέο βιβλίο, The Power Of Regret: How Looking Backward Moves Us Forward, του συγγραφέα Daniel Pink, οι τύψεις δεν είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγουμε. Στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο.

Βασιζόμενος σε μια πληθώρα ερευνών που εκτείνονται στους τομείς της ψυχολογίας, της βιολογίας, της νευροεπιστήμης και της οικονομίας, ο Pink υποστηρίζει ότι οι τύψεις πρέπει να παίζουν θεμελιώδη ρόλο στη ζωή μας και το να κοιτάμε πίσω μπορεί πραγματικά να υπόσχεται πληθώρα σημαντικών μαθημάτων.

Γιατί νιώθουμε τύψεις;

Οι τύψεις είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει «αντιπαραστατικές» σκέψεις. Σύμφωνα με την Dr Amy Summerville, καθηγήτρια κοινωνικής ψυχολογίας, αυτές οι σκέψεις είναι η ανθρώπινη τάση να δημιουργεί πιθανές εναλλακτικές λύσεις σε στιγμές της ζωής που έχουν ήδη συμβεί και είναι αντίθετες με τα γεγονότα.

Η φαντασία – ένα από τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων – είναι αυτό που προκαλεί τις τύψεις, εξηγεί η Dr Summerville στο The Digital Human του BBC Radio 4. Όταν οραματίζεστε πώς θα ήταν η ζωή σας εάν είχατε επιλέξει μια διαφορετική επαγγελματική πορεία, για παράδειγμα, δημιουργείτε έναν εναλλακτικό κόσμο. Η Dr Summerville προσθέτει ότι οι τύψεις είναι στενά συνδεδεμένες με εμάς, επειδή νιώθουμε το συναίσθημα μόνο «όταν οι δικές μας πράξεις είναι αυτές που θα άλλαζαν ένα αποτέλεσμα». Όταν οι συνθήκες γύρω από ένα γεγονός είναι πέρα από τον έλεγχό μας, είναι πολύ λιγότερο πιθανό να αναρωτηθούμε τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά.

Μήπως η σύγχρονη ζωή μας κάνει να νιώθουμε τύψεις πιο συχνά;

Υπάρχουν περισσότερες επιλογές στη διάθεσή μας σήμερα σε όλες τις πτυχές της ζωής μας από ποτέ. Αυτό μπορεί να είναι τρομακτικό, ειδικά τώρα που έχουμε πρόσβαση σε αμέτρητες «ζωές» και δυνατότητες μέσω των social media. «Όταν βλέπουμε εκατοντάδες φωτογραφίες από τους επιθυμητούς προορισμούς διακοπών άλλων ανθρώπων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι εύκολο να μετανιώσουμε για τις δικές μας ταξιδιωτικές αποφάσεις», λέει η Dr Summerville. Προσθέτει ότι η συνεχής λήψη μηνυμάτων των emails σημαίνει ότι πρέπει επίσης να λαμβάνουμε γρήγορες αποφάσεις χωρίς να τους δίνουμε την προσοχή που τους αξίζει.

Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις τύψεις προς όφελός μας;

Το 2020, ο Pink διεξήγαγε μια έρευνα, τη μεγαλύτερη έρευνα γύρω από τις τύψεις που έγινε ποτέ. Με την ερευνητική του ομάδα, ο Pink συγκέντρωσε δεδομένα από περισσότερους από 16.000 ανθρώπους σε 105 χώρες και χρησιμοποίησε τα ευρήματα για να παρουσιάσει αυτά που θεωρεί ως τα τρία γενικά οφέλη αυτού του συναισθήματος.

Πρώτον, λέει ο Pink, οι τύψεις μπορούν να συντονίσουν την ικανότητά μας να παίρνουμε αποφάσεις. Με τον έλεγχο των πράξεών μας σημαίνει ότι λογοδοτούμε την επόμενη φορά.

Δεύτερον, μπορεί να βελτιώσει την απόδοσή μας σε μια σειρά εργασιών. Με τον προβληματισμό και την αναθεώρηση των γεγονότων μπορούμε να βελτιώσουμε την παραγωγικότητά μας.

Τέλος, οι τύψεις μπορούν να αυξήσουν την αίσθηση του νοήματος και της συνδεσιμότητας. Όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να εκτιμήσει αυτό που χάσαμε, σημαίνει ότι αισθανόμαστε πιο βαθιά.

Οι τέσσερις τύποι των τύψεων

Προτού μπορέσουμε να συνειδητοποιήσουμε πλήρως τα οφέλη που μπορεί να έχουν οι τύψεις, είναι σημαντικό να μάθουμε πώς να προσδιορίζουμε αυτό που περιγράφει ο Pink ως τους 4 βασικούς τύπους τύψεων που έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Κάθε κατηγορία τύψεων έχει ένα βασικό μάθημα να μας διδάξει. Για τον Pink, αν εξετάσουμε τις τύψεις μας και κάνουμε ερωτήσεις σχετικά με αυτές, σημαίνει ότι μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να έρθουμε πιο κοντά στο να ζήσουμε μια καλή ζωή.

#1 Θεμελιώδεις τύψεις

Αυτές οι τύψεις σχετίζονται με τη βάση της ζωής μας, όπως η απόκτηση αξιοπρεπούς εκπαίδευσης, η διατήρηση της υγείας και η διαχείριση των χρημάτων μας. Εξαρτώνται από την ικανότητά μας να είμαστε ευσυνείδητοι και υπεύθυνοι.

#2 Αυτές που αφορούν την τόλμη μας

Σε όλους μας προσφέρονται αμέτρητες ευκαιρίες στη ζωή και εξαρτάται από εμάς αν θα επιλέξουμε να τις εκμεταλλευτούμε ή όχι. Σύμφωνα με τον Pink, το να είσαι τολμηρός και να παίρνεις ρίσκα οδηγεί σε λιγότερες τύψεις.

#3 Αυτές που σχετίζονται με τις ηθικές μας αξίες

Αν και μπορεί να τις εκλογικεύσουμε εκείνη τη στιγμή, υπάρχουν επιλογές που κατά βάθος γνωρίζουμε ότι είναι λανθασμένες ακόμα και όταν τις κάνουμε. Είτε περιλαμβάνουν ψέματα σε έναν σύντροφο ή εξαπάτηση σε μια δουλειά, αυτοί οι τύποι τύψεων είναι ύπουλοι επειδή διακυβεύουν την πίστη μας για τη δική μας καλοσύνη.

#4 Αυτές που σχετίζονται με τη σύνδεσή μας με τους άλλους

Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι στη ζωή μας που είναι θεμελιώδεις για την αίσθηση του εαυτού μας: σύντροφοι, γονείς, αδέρφια ή φίλοι. Όταν παραμελούμε αυτές τις σχέσεις, υπάρχει μια βαθιά και διαρκής αίσθηση απώλειας.

Τελικά, η έρευνα του Pink διαπιστώνει ότι πρέπει να αγκαλιάσουμε και να μην απορρίψουμε τις τύψεις και να αξιοποιήσουμε τη δύναμή τους να επιφέρουν αλλαγή και ανάπτυξη. Οι τύψεις μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας, κάνοντάς μας την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας.

Έτσι, την επόμενη φορά που θα νιώσεις αυτό το συναίσθημα όταν σκέφτεσαι κάτι που είπες, έκανες ή δεν έκανες – είναι εντάξει. Να είσαι γενναίος, τολμηρός και να προσπαθείς να σκέφτεσαι λογικά. Δεν θα το μετανιώσεις!

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Αναβλητικότητα αποφάσεων ή αλλιώς decision paralysis. Πόσο επηρεάζει τελικά τη ζωή μας;