Μερικές εβδομάδες πριν, στο διπλανό τραπέζι, μία γυναίκα έλεγε αρκετά μεγαλόφωνα στον φίλο της: Φοβάμαι που μεγαλώνω. Μερικά λεπτά αργότερα έσβησε μία τούρτα, δεν έχει σημασία το νούμερο που είχαν τα κεράκια της, εκείνη φοβόταν να μεγαλώσει κι αυτό αρκούσε.
Αναρωτιόμουν για μέρες τι είναι αυτό που πυροδοτεί τον φόβο να μεγαλώσουμε και σίγουρα δεν υπολογίζω τον προφανή φόβο του θανάτου. Δεν θα έπρεπε μεγαλώνοντας νιώθουμε πιο σίγουροι και πιο ασφαλείς με το όπλο της εμπειρίας των χρόνων μας; Φοβόμαστε ότι θα χάσουμε τον ενθουσιασμό μας για τη ζωή ή την εικόνα του μεγαλύτερου εαυτού μας; Φοβόμαστε ότι θα είμαστε κουρασμένοι για τις απολαύσεις της ζωής ή ότι δεν θα είμαστε πια τόσο ενδιαφέροντες στους άλλους;
“Ο φόβος τού να μεγαλώσει κανείς, σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο που έχει μάθει να αντιλαμβάνεται και να καθορίζει τη ζωή και τις επιλογές του”, μού εξηγεί η Μαρία Φούντα, σύμβουλος ψυχικής υγείας.
“Η απόλαυση που αντλούμε από κάθε μας βήμα, οι συνειδητοποιήσεις που κάνουμε και η διαθεσιμότητα μας να αλλάζουμε και να προσαρμοζόμαστε στα δεδομένα που έχουμε στο “εδώ και τώρα¨ μας δημιουργούν ένα αίσθημα φόβου για το μετά. Η πάροδος του χρόνου μας τρομάζει, σχεδόν μας παγώνει με αποτέλεσμα να θολώνει την κρίση μας και να μας δημιουργεί ποικίλα συναισθήματα.” προσθέτει.
Ο φόβος του να μεγαλώσει κανείς σχετίζεται με την κρίση ηλικίας;
Η βιολογική μας ηλικία, σε σχέση με τον κοινωνικό της καθρέφτισμα αλλά και το πως οι ίδιοι νιώθουμε συχνά απέχει αρκετά. Οι κοινωνικές προσδοκίες, τα ερεθίσματα που έχουμε από το περιβάλλον μας αλλά και οι προσωπικές μας πεποιθήσεις διαμορφώνουν το πως αισθανόμαστε σε κάθε ηλικία. Η κρίση ηλικίας τείνει να έρχεται όταν οι στόχοι και οι προσδοκίες μας μοιάζει να μην έχουν ολοκληρωθεί. Το κατά πόσο είναι ρεαλιστικοί ή/και ανταποκρίνονται στις δικές μας ανάγκες φυσικά και παίζει μεγάλο ρόλο.
Η πίεση που δεχόμαστε από τον οικογενειακό μας περίγυρο, μας επηρεάζει συχνά, ακόμα και αν βαθύτερα, οι προσδοκίες τους έρχονται σε σύγκρουση με τις ανάγκες μας. Και εκεί χρειάζεται να αναρωτηθούμε που στεκόμαστε εμείς και που οι σημαντικοί άλλοι.
Για παράδειγμα συχνά στο γραφείο συναντώ γυναίκες που πλησιάζουν τα 30 και μοιάζουν χαμένες ανάμεσα στην επιταγή της εποχής για επαγγελματική αποκατάσταση και σταθερότητα αλλά και την πίεση που δέχονται για τη δημιουργία οικογένειας. Έτσι λοιπόν μοιάζει να βιώνουν μία πρώτη κρίση, καθώς οι προσδοκίες των άλλων συγκρούονται με τις ανάγκες και τους στόχους τους, δημιουργώντας ένα αίσθημα ενοχής και συχνά ανικανότητας.
Κάθε κρίση προέρχεται από μία συνειδητοποίηση. Είναι ένα προσωπικό ταξίδι αυτογνωσίας, και ο καθένας από εμάς γνωρίζει και αντιλαμβάνεται τα όρια του. Επιτρέπει στον εαυτό του να δει και να διεκδικήσει.
Υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία που αρχίζει να τρομάζει ότι μεγαλώνεις; Είναι το σημείο που κάποιος σου λέει “εισαι μεσήλικας”;
Όσο περνάνε τα χρόνια, οι κοινωνίες αλλάζουν, οι ρυθμοί είναι διαφορετικοί και ο χρόνος μοιάζει να είναι τόσο σύμμαχός μας όσο και εχθρός. Είναι πολύ υποκειμενικό το σημείο που θα έρθεις αντιμέτωπος με μία τέτοια συνειδητοποίηση. Ο τρόπος που ζούμε, οι επιλογές μας, το παρελθόν μας αλλά και το μέλλον που δημιουργούμε θα μας καθορίσουν συναισθηματικά. Το εύρος της ηλικίας κοινωνικά έχει διευρυνθεί και “επιτρέπει” πολύ περισσότερα στους ανθρώπους.
Υπάρχει πολύ μεγαλύτερος χώρος για αλλαγές είτε σε προσωπικό, είτε σε ακαδημαϊκό είτε σε επαγγελματικό επίπεδο. Μπαίνοντας στην τρίτη δεκαετία της ζωής μας ίσως μπορούμε να πούμε ότι χτυπάνε τα πρώτα καμπανάκια. Εκεί επαναξιολογούμε τις επιλογές μας και την πορεία μας. Πλησιάζοντας τα 40 ίσως για κάποιους να μοιάζει πιο τρομακτικό. Ίσως να νιώθουν ότι ο χρόνος λιγοστεύει, το ίδιο και οι αντοχές αλλά και οι ευκαιρίες. Εκεί πάντα είναι καθοριστικό το παρελθόν μας, τι έχουμε πάρει από αυτό και πως θα καταφέρουμε να δαμάσουμε τον φόβο μας.
Αν και οι λέξεις έχουν το νόημα που τους αποδίδουμε εμείς, η χρήση της λέξης μεσήλικας τείνει να έχει μία αρνητική χροιά. Ίσως λοιπόν ακούγοντας περιπαικτικά τη λέξη μεσήλικας να απευθύνεται στο πρόσωπό μας, μπορεί να μας ταρακουνήσει και να μας φέρει σε επαφή τόσο με την ηλικία μας όσο και με την πραγματικότητα της.
Φοβόμαστε ότι θα πάψουμε να είμαστε ενδιαφέροντες αφού δεν θα είμαστε από πάρτυ σε πάρτυ;
Δεν ξέρω κατά πόσο η κοινωνική μας ζωή επηρεάζεται από την ηλικία μας ή από τις επιλογές μας. Υπάρχουν άνθρωποι που επιλέγουν να έχουν μία έντονη κοινωνική ζωή ακόμα και περνώντας τη δεκαετία των 40. Μεγαλώνοντας λοιπόν παρατηρώ ότι το πόσο ενδιαφέροντες νιώθουμε έχει να κάνει με τον τρόπο με το οποίο επιλέγουμε να ζούμε αλλά και το περιβάλλον μας. Το πόσο θα μας καθορίσει η δημιουργία ή όχι οικογένειας και το πόσο αποδεκτοί θα είμαστε αν είμαστε οι “διαφορετικοί”.
Το πόσο ενδιαφέροντες νιώθουμε έχει να κάνει με την εαυτοεικόνα μας αλλά και με το πόσο μας επηρεάζει η γνώμη των άλλων. Περνώντας τα χρόνια, οι σωματικές αντοχές μας φθίνουν, και οι υποχρεώσεις μας είναι αντιστρόφως ανάλογες. Ίσως εκείνο που θα μας φέρει αντιμέτωπους με τον χρόνο είναι οι αντοχές μας και όχι τόσο το ενδιαφέρον των άλλων στο πρόσωπό μας.
Μας ταράζει πως θα μοιάζουμε μεγαλώνοντας; Και τι αλλαγές θα φέρει στο σώμα μας;
Ζούμε σε μία εποχή που η εικόνα μας είναι πολύ σημαντική. Οι αλλαγές που φέρνει ο χρόνος στο σώμα μας είναι μεγάλες, και το είδωλο μας στον καθρέφτη, είναι και εκείνο που μας φέρνει σε επαφή με το ότι μεγαλώνουμε. Το γεγονός αυτό είναι τρομακτικό για πολλούς ανθρώπους, και ίσως αποτελεί και μία απάντηση από μόνο του. Φυσικά λοιπόν και μας ταράζει και η συμφιλίωση με την εικόνα μας και τις αλλαγές που προκύπτουν είναι δύσκολη. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες παρεμβαίνουν με ότι μέσα διαθέτουν στην καθυστέρηση αυτής της αλλαγής, προσπαθούν να “παγώσουν” τον χρόνο.
Μας ανησυχεί ότι θα κάνουμε λιγότερο σεξ;
Το σεξ είναι ένα κεφάλαιο από μόνο του. Στις μικρότερες ηλικίες εστιάζουμε στην ποσότητα ενώ μεγαλώνοντας αντιλαμβανόμαστε την ουσία στην ποιότητα της επαφής. Η επιλογή ενός ερωτικού συντρόφου όσο μεγαλώνουμε γίνεται με διαφορετικά κριτήρια. Μαθαίνουμε να απολαμβάνουμε το σεξ και να μην είναι αυτοσκοπός. Επιθυμούμε και ικανοποιούμαστε σε διαφορετικά επίπεδα. Οι ρυθμοί της ζωής μας, δυστυχώς όσο περνούν τα χρόνια, βάζουν το σεξ σε δεύτερη μοίρα. Άρα αν κάτι θα έπρεπε να μας ανησυχεί δεν είναι η διάθεση για σεξ και οι επιδόσεις μας όταν μεγαλώνουμε, όσο το πόσο παρασυρόμαστε σε μία καταθλιπτική θέση, αυτοαποκλείοντας τους εαυτούς μας, τιμωρητικά από το σεξ, επιλέγοντας συντρόφους μη διαθέσιμους, ή μένοντας σε σχέσεις από φόβο μη μείνουμε μόνοι, ακόμα και αν είναι στερητικές.
Μας αγχώνει ότι θα χάσουμε την αυτοπεποίθησή μας;
Ίσα ίσα με την πάροδο των χρόνων, με τις εμπειρίες που συλλέγουμε, και με τους στόχους που πετυχαίνουμε, η αυτοπεποίθηση μας σχετίζεται με την ηλικία με ένα θετικό πρόσημο.
Τείνουμε, περνώντας τα χρόνια, πάντα με γνώμονα να κερδίσουμε τον χρόνο, να δρούμε και να ζούμε με έναν τρόπο που πάει κόντρα στο κατεστημένο της ηλικίας, που θέλει όσο μεγαλώνουμε να φθίνουν οι επιλογές, οι αντοχές και η διάθεση.
Φοβόμαστε ότι θα γεράσουμε με τους φόβους μας;
Ο φόβος του γήρατος, λειτουργώντας σωρευτικά με τους υπόλοιπους φόβους που μας διέπουν, είναι αρκετός για να μας καθηλώσει και να παρέμβει στις επιλογές μας και στον τρόπο ζωής μας. Θα αναφερθώ ξανά στα κοινωνικά κριτήρια για κάθε ηλικία που είναι καθαρά υποκειμενικό το πόσο θα επιτρέψουμε να μας καθορίσουν.
Είναι μία ρεαλιστική άποψη, πως όσο τα χρόνια περνούν, ίσως λιγοστεύουν οι ευκαιρίες να υλοποιήσουμε τα όνειρα μας. Αλλά και πάλι είναι στο δικό μας χέρι να αντιληφθούμε πως κάθε ηλικία έχει να μας προσφέρει μία καινούρια εμπειρία.
Και κάθε εμπειρία θα επιλέξουμε εμείς οι ίδιοι το πως θα την αξιοποιήσουμε για να γεμίσουμε ζωή και ζωντάνια ή αν θα παραμείνουμε έρμαια των φόβων μας, κρυμμένοι πίσω από ένα “μεγάλωσα εγώ για αυτά πλέον!” ενώ δεδομένων των συνθηκών, αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι το “τι έχω ανάγκη και τι μπορώ να κάνω εγώ τώρα!”!
