Η οικογενειακή αποξένωση δεν είναι σίγουρα ένα εύκολο θέμα να μελετηθεί και να αναλυθεί. Πόσο μάλλον να συζητηθεί. Είναι όμως ένα θέμα όχι μόνο πολύ επώδυνο, αλλά και καίριο.

Πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν -εύλογα ίσως- να μιλήσουν για την αποξένωση με τα παιδιά ή τους γονείς τους. Καθώς όμως το φαινόμενο παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, ερευνητές και ψυχολόγοι δίνουν πλέον ιδιαίτερη προσοχή στους οικογενειακούς δεσμούς που κόβονται. Ιδιαίτερα στους δεσμούς μεταξύ γονέων και ενήλικων παιδιών.

Κατά κάποιον τρόπο, η θλίψη της οικογενειακής αποξένωσης μπορεί να είναι πιο οδυνηρή —ή τουλάχιστον πιο περίπλοκη— από τη θλίψη για ένα αγαπημένο πρόσωπο που έχει πεθάνει.

Όταν ένα μέλος της οικογένειας φύγει οικειοθελώς, η απώλειά του είναι εξίσου σοβαρή και προκαλεί πληθώρα συναισθημάτων, μεταξύ των οποίων και σύγχυση, ντροπή, απογοήτευση και πολλά ερωτηματικά. Ειδικά αν η ελπίδα της επανένωσης διαψευσθεί.

Γιατί λοιπόν οι άνθρωποι κόβουν δεσμούς με τα μέλη της οικογένειάς τους;

Η απόσταση γονέων και ενήλικων παιδιών, είναι πιο σύνηθες φαινόμενο απ’ όσο φανταζόμαστε οι περισσότεροι.

Λαμβάνοντας υπόψη πόσο πολύ μιλάμε όλοι για την οικογένεια μας και πόσο παρούσα είναι στις καθημερινές μας συζητήσεις, αποφάσεις, δραστηριότητες κ.λπ. ενδεχομένως να θεωρούσαμε πως όλες οι συγκρούσεις λύνονται στους κόλπους της οικογενειακής θαλπωρής με τα μέλη της να βγαίνουν αλώβητα ακόμα και μετά από μεγάλες συγκρούσεις.

Αλλά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει πάντα.

Μια μεγάλη έρευνα σε νεαρούς ενήλικες, φοιτητές και μεταπτυχιακούς φοιτητές σε πανεπιστήμια στις βορειοανατολικές ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι περίπου το 17 τοις εκατό βίωσε την αποξένωση από ένα άμεσο μέλος της οικογένειας, πιο συχνά από τον πατέρα.

Η έρευνα σε ηλικιωμένους διαπίστωσε ότι περίπου το 12 τοις εκατό ήταν αποξενωμένοι από ένα ή περισσότερα παιδιά.

Είναι τα ενήλικα παιδιά που συνήθως διακόπτουν την επαφή, ενώ μόνο περίπου το 5-6 τοις εκατό των γονέων επιθυμεί την αποξένωση.

Αυτό ενδεχομένως συμβαίνει επειδή, από την οπτική γωνία ενός γονέα, ο δεσμός με το παιδί είναι σχεδόν πάντα ο ισχυρότερος δεσμός όλων. Αλλά για ένα παιδί, που μεγαλώνει για να είναι ανεξάρτητο και να δημιουργήσει δικούς του δεσμούς, η αποκοπή από τους γονείς είναι συχνά πιο εύκολη.

Στις σπάνιες περιπτώσεις όπου οι γονείς επιλέγουν να αποκοπούν από το παιδί, ο πιο συνηθισμένος λόγος είναι ότι αντιτίθενται σε μια άλλη σχέση που έχει το παιδί τους.

Τα ενήλικα παιδιά αποκόπτουν τους γονείς λόγω κακοποίησης, τοξικών συμπεριφορών ή επειδή δεν αισθάνονται αποδεκτά.

Από την άλλη πλευρά, τα ενήλικα παιδιά είχαν συνήθως διαφορετικούς λόγους για να αποκοπούν από τους γονείς τους, όπως:

• Κακοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της συναισθηματικής, σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης στην παιδική ηλικία.
• Συνεχείς τοξικές συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένου του θυμού, της σκληρότητας, της ασέβειας και της προσβολής.

Ένας από τους συμμετέχοντες σε μία από τις πολλές μελέτες για την αποξένωση από τους γονείς, είπε με θλίψη:

«Ο πόνος του παρελθόντος δεν έφυγε ποτέ, δεν συμφιλιώθηκα ποτέ με αυτόν τον πόνο, ποτέ δεν συζητήθηκε, ποτέ δεν ζητήθηκε συγγνώμη, ποτέ δεν αναγνωρίστηκε, τίποτα. Ήλπιζα ότι θα μπορούσα να το αφήσω να φύγει και να το ξεχάσω, αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ».

Η επανασύνδεση

Γνωρίζοντας αυτά που γνωρίζουμε πια για την οικογενειακή αποξένωση, πώς μπορούμε όμως να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε την κατάσταση; Αν φυσικά αυτό επιθυμούμε.

Πολλοί άνθρωποι, ειδικά οι γονείς, λαχταρούν βαθιά την επανασύνδεση. Αυτό φυσικά δεν είναι πάντα εύκολο, καθώς απαιτεί δουλειά και θυσίες και από τις δύο πλευρές.

Μακάρι να υπήρχε μια μαγική συμβουλή για του ανθρώπους που λαχταρούν να επανασυνδεθούν με ένα μέλος της οικογένειας. Αυτό που έχει σημασία είναι η διάθεση και των δύο πλευρών να συζητήσουν και να επιδιώξουν την επανασύνδεση. 

Η αλήθεια είναι ότι οι σχέσεις, ειδικά οι στενές όπως οι οικογενειακές, είναι τόσο περίπλοκες που είναι αδύνατο να πει κανείς με σιγουριά πως μία επανασύνδεση είναι πάντα δυνατή.