Καλώς ήρθες στον κόσμο της υπερκατανάλωσης – έναν κόσμο όπου το “shopping therapy” υπόσχεται χαρά, αλλά πολλές φορές καταλήγει να δημιουργεί άγχος.

Η αλήθεια είναι πως η υπερκατανάλωση δεν επηρεάζει μόνο το πορτοφόλι μας, αλλά και την ψυχική μας υγεία. Από το άγχος της διαρκούς σύγκρισης μέχρι τη συσσώρευση πραγμάτων που τελικά δεν μας κάνουν ευτυχισμένους, ας δούμε πώς μπορούμε να βάλουμε φρένο στην παγίδα του “αγοράζω, άρα υπάρχω”.

Τα social media παίζουν τεράστιο ρόλο σε αυτό. Κάθε μέρα, βλέπουμε influencers να προωθούν νέα προϊόντα, φίλους να ποστάρουν τις τελευταίες αγορές τους και brands να μας βομβαρδίζουν με διαφημίσεις του στυλ: “Αν δεν το έχεις, χάνεις!”

Αυτή η πίεση δημιουργεί το λεγόμενο FOMO (Fear of Missing Out) – τον φόβο ότι μένουμε πίσω. Και αυτό οδηγεί σε:

Αγχώδεις αγορές, που γίνονται παρορμητικά. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, αφού πάντα νιώθουμε ότι δεν έχουμε “αρκετά”. Οικονομική ανασφάλεια, καθώς ξοδεύουμε χωρίς να το καταλάβουμε.

Το shopping ως προσωρινή σεροτονίνη

Η Cathrine Jansson-Boyd, , καθηγήτρια καταναλωτικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin, εξηγεί πως ακόμη κι αν δεν γνωρίζουμε προσωπικά τους δημιουργούς περιεχομένου στα social media, τους συγκρίνουμε με τον εαυτό μας.

Αυτή η συνεχής σύγκριση μάς ωθεί σε αγορές που δεν χρειαζόμαστε, απλά και μόνο για να νιώσουμε πιο κοντά τους ή να γεμίσουμε κάποιο συναισθηματικό κενό. Όπως λέει χαρακτηριστικά:

“Είναι θέμα αυτοεκτίμησης. Είμαστε κοινωνικά όντα και συγκρίνουμε συνεχώς τον εαυτό μας με τους άλλους – ειδικά με αυτούς που θεωρούμε ανώτερους από εμάς.”

Πόσες φορές έχεις αγοράσει κάτι επειδή το είδες σε έναν influencer, ακόμα κι αν δεν ταίριαζε στον τρόπο ζωής σου;

Η υπερβολική κατοχή αντικειμένων μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο μυαλό και τη διάθεσή μας. Έρευνες μάλιστα δείχνουν ότι οι ακατάστατοι χώροι συνδέονται με αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες.

Ένας χώρος γεμάτος πράγματα που δεν χρησιμοποιούμε μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε βαρύτητα, έλλειψη ελέγχου και ψυχολογική πίεση. Δεν είναι τυχαίο που το decluttering και ο μινιμαλισμός έχουν γίνει τόσο δημοφιλή – λιγότερα αντικείμενα, λιγότερο άγχος.

Πολλοί χρησιμοποιούν τις αγορές ως έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν το άγχος, τη θλίψη ή την ανία. Το συναίσθημα της στιγμιαίας ευχαρίστησης που νιώθουμε όταν αποκτούμε κάτι καινούργιο οφείλεται στην ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή.

Όμως, αυτή η ευχαρίστηση διαρκεί μόνο για λίγο. Σύντομα, η ανάγκη για νέο ερέθισμα επιστρέφει, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο αγορών που δεν προσφέρουν ουσιαστική ικανοποίηση.

Πώς να σπάσεις τον κύκλο της υπερκατανάλωσης

Πριν αγοράσεις κάτι, ρώτα τον εαυτό σου: Το χρειάζομαι πραγματικά ή είναι παρορμητική αγορά; Μείωσε το scrolling στα social media – ακολούθησε λογαριασμούς που προωθούν τη συνειδητή κατανάλωση. Εστίασε σε εμπειρίες αντί για υλικά αγαθά. Μερικές φορές, ένα καλό βιβλίο ή μια βόλτα στη φύση προσφέρει περισσότερη χαρά από ένα νέο ρούχο.

Η υπερκατανάλωση μπορεί να μοιάζει ακίνδυνη, αλλά όταν αγοράζουμε για να νιώσουμε καλύτερα, καταλήγουμε να παγιδευόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο.

Τι θα γινόταν αν, αντί να αγοράζεις για να γεμίσεις ένα κενό, έβρισκες τι πραγματικά το προκαλεί;