Η Αθηνά και η Σόνια είναι δύο φίλες που αποφάσισαν να αποκτήσουν παιδί με σπερματοδότη. Στην παρούσα φάση η Αθηνά έχει ξεκινήσει τη συλλογή ωαρίων, ώστε το 2022 να αποκτήσει το μωρό της, και η Σόνια σταμάτησε τις όποιες ενέργειες είχε κάνει με τον δότη που επέλεξε, αφού συνεχίζει τη διαδικασία σπερματέγχυσης με τον κολλητό φίλο της.

Πρόκειται για δύο όμορφες γυναίκες, εξαιρετικά μορφωμένες κι αναγνωρισμένες επαγγελματίες στον Κλάδο του Μάρκετινγκ και της Νομικής αντίστοιχα, που αγαπούν τη ζωή κι επιλέγουν να την απολαύσουν…. ελεύθερες!

Η σύγχρονη γυναίκα νιώθει αρκετά δυνατή, ώστε να δημιουργήσει τη δική της μονογονεϊκή οικογένεια;

Αθηνά: Θα έλεγα «ώστε να δημιουργήσει τη δική της οικογένεια τελεία». Πιστεύω ότι ο κάθε άνθρωπος, γυναίκα ή άνδρας, είναι δυνατός για να δημιουργήσει τη δική του οικογένεια και να δώσει εκείνος τη μορφή που επιθυμεί.

Σόνια: Η σύγχρονη γυναίκα νιώθει πολύ δυνατή με ή χωρίς άνδρα, με δότη ή όπως αλλιώς το αποφασίσει, αλλά θεωρώ ότι έχει να κάνει πολύ με το οικονομικό κομμάτι και το που βρίσκεσαι. Για παράδειγμα στις βόρειες χώρες της Ευρώπης τα πράγματα είναι πιο ισότιμα, οι ευκαιρίες πιο ίσες και το κοινωνικό έδαφος περισσότερο γόνιμο.

Παλαιότερα όμως δε θα το τολμούσε μία γυναίκα τόσο εύκολα…

Αθηνά: Πράγματι, αφού ήταν πολύ περιορισμένη σε διάφορα επίπεδα της ύπαρξής της και δεν υπήρχε η πρόσβαση στην επιστήμη κι ούτε η αντίστοιχη πρόοδος της επιστήμης. Πλέον δίνεται η πρόσβαση κι η ελευθερία σε γυναίκες κι άνδρες. Το να είσαι «δυνατός» να τολμήσεις κάτι, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η προσωπικότητα, τα οικονομικά, η υποστήριξη, η κοινωνία, η ατομική ελευθερία.

Σόνια: Θέλω να προσθέσω πως η ευρύτερη ελληνική κοινωνία όσο και να θέλει και να προσπαθεί να ανήκει στη μεγάλη ευρωπαϊκή ιδέα, στην οποία οι άνθρωποι ζουν πιο ελεύθερα, έχει ακόμη να δώσει μεγάλο αγώνα με τα στερεότυπα γενικά κι ειδικά για τη γυναίκα.

Τελευταία έχουμε ακούσει αρκετές περιπτώσεις γυναικών στην Ελλάδα, οι οποίες επιλέγουν να αποκτήσουν ένα παιδί με σπερματοδότη ή κάποιο φίλο. Πιστεύετε πως είναι μία «μόδα» ή μία ανάγκη, όπως προκύπτει από τη δύσκολη καθημερινότητα των νέων;

Σόνια: Δε θεωρώ πως είναι τόσο μόδα, αλλά έστω και σαν μόδα βοηθάει σίγουρα στο να αλλάξουμε την κοινωνία προς το καλύτερο και να καταπολεμήσουμε τα στερεότυπα. Η αλήθεια είναι πως όταν φτάνεις σε μία πιο μεγάλη ηλικία κι αντιλαμβάνεσαι πως έχει περάσει η γενετικά «καλή» ηλικία για να συλλάβεις εύκολα ένα παιδί, τότε ο περιορισμένος χρόνος σε αναγκάζει να δεις εναλλακτικές.

Αθηνά: Ακόμη βρισκόμαστε στη φάση της ανάγκης κι όχι της μόδας. Υπάρχουν όλο και περισσότερα άτομα που καταλήγουν στη μονογονεϊκή λύση με δότες ωαρίων ή σπέρματος. Ειδικά για τις γυναίκες στην Ελλάδα η επιλογή γίνεται υπό την πίεση του «βιολογικού ρολογιού» και των χαμένων ευκαιριών της προσωπικής ζωής.

Ποια είναι αλήθεια η διαδικασία για να αποκτήσεις ένα παιδί με σπερματοδότη;

Αθηνά: Πρώτο βήμα και πολύ σημαντικό είναι οι γυναικολογικές εξετάσεις, ένα τεστ γονιμότητας, ένας πλήρης ορμονικός έλεγχος, όπως και οι υποχρεωτικές από τον νόμο εξετάσεις για αφροδίσια νοσήματα. Δεύτερο βήμα, η συλλογή και κατάψυξη των ωαρίων σου μέσω της εξωσωματικής διαδικασίας, αν μια γυναίκα επιθυμεί να αποκτήσει παιδί με δικά της ωάρια. Λένε πως η ιδανική ηλικία για συλλογή ωαρίων είναι τα 30- 32 χρόνια.

Για παράδειγμα εγώ που το έκανα στα 39, πήρα μόνο δύο ωάρια από αυτή τη διαδικασία, ενώ ιδανικά θα ήθελα 10. Αυτό συμβαίνει γιατί ήμουν σε μία σχετικά προ- εμμηνοπαυσιακή περίοδο από νωρίς χωρίς να το γνωρίζω, και τώρα στα 44 μου προσπαθώ έναν χρόνο να συλλέξω τα 8 με 10 ωάρια που χρειάζομαι. Είναι σημαντικό να συνεργαστείς με μία κλινική η οποία είναι εξειδικευμένη στην εξωσωματική, και μάλιστα θα σου ζητηθεί μία συμβολαιογραφική πράξη που θα λέει ξεκάθαρα ότι η διαδικασία αυτή είναι επιλογή σου και την επιτρέπεις στην κλινική.

Πόσες τέτοιες κλινικές υπάρχουν στην Ελλάδα;

Αθηνά: Υπάρχει η Κρυογονία στην Αθήνα, στην οποία έχουμε πάει εγώ και η Σόνια, μία στη Θεσσαλονίκη και από εκεί και πέρα έχεις και την επιλογή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Σπέρματος μέσω διαδικτύου.

Τι πληροφορίες έχετε για τον σπερματοδότη;

Αθηνά: Στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος μπορείς να δεις φωτογραφίες του δότη σε παιδική ηλικία. Φυσικά βλέπεις πληροφορίες που αφορούν εκείνον, την υγεία και τα χαρακτηριστικά του. Οι περισσότεροι δότες εκεί είναι από Δανία και Σουηδία. Στην Ελλάδα τώρα, απαγορεύονται οι φωτογραφίες του δότη. Λαμβάνεις όμως ένα ολοκληρωμένο brief χαρακτηριστικών, με βάση τα κριτήριά σου, και οι δότες είναι Έλληνες.

Σόνια: Να πούμε ότι οι δότες υποβάλλονται σε συνεχή τεστ αξιολόγησης για την ψυχική και σωματική υγεία τους. Ο έλεγχος, τουλάχιστον στην Κρυογονία που πήγαμε, είναι ενδελεχής και κρατάει έξι μήνες. Μάλιστα σού τονίζουν πως το βασικότερο κριτήριο για την επιλογή κάποιου να εισαχθεί στο πρόγραμμα και να γίνει δότης, είναι ο λόγος που το κάνει.

Ο συνηθέστερος λόγος ποιος είναι;

Σόνια: Πάντως όχι τα χρήματα, που πιστεύουν οι περισσότεροι! Το ποσό είναι ευτελές και η δέσμευση μεγάλη. Στους έξι μήνες που προανέφερα, του παίρνουν δείγματα για νοσήματα, μιλάει για τους γονείς και την παιδική ηλικία του, δίνει τα επαγγελματικά και μορφωτικά στοιχεία του κι άλλα πολλά.

Επίσης να σημειώσουμε πως για ψυχικά ή σωματικά νοσήματα καταγράφονται από τον ίδιο και τα αδέρφια του, μέχρι τους γονείς και τους παππούδες του. Οι λόγοι λοιπόν που γίνεται κάποιος δότης, είναι κυρίως αλτρουιστικοί. Κάποια φίλη ή αδερφή τους είχε πρόβλημα στο να αποκτήσει ένα δικό της παιδί και με το να γίνουν εκείνοι δότες, πιστεύουν ότι βοηθούν.

Μαθαίνεις ποτέ ποιος είναι ο δότης;

Αθηνά: Στην Ελλάδα ποτέ, παρά μόνο αν προκύψει ένα σοβαρό θέμα υγείας στο παιδί και μπορεί εκείνος να βοηθήσει (π.χ. σε περίπτωση λευχαιμίας να δώσει μυελό των οστών). Σε αντίθεση, στην Ευρώπη δίνεται η δυνατότητα κάποια στιγμή το παιδί να γνωρίσει τον άνθρωπο που συνέβαλε στη γέννησή του, αν κι εκείνος το επιτρέπει..

Τι χαρακτηριστικά βλέπεις στον φάκελο του δότη;

Αθηνά: Εκτός από τα σημαντικά της υγείας του που είπαμε, μπορείς να διαβάσεις χρώμα ματιών και μαλλιών, αν έχει αραιά ή πυκνά μαλλιά, το σχήμα του προσώπου του, αν είναι αρρενωπός ή πιο baby face, τις σπουδές του, περιγραφή του χαρακτήρα του κ.ά. Γενικά μπορείς να μάθεις πολλά ή τουλάχιστον όλα όσα χρειάζεσαι!

Σε βοηθάει σε αυτό και η κλινική, κατατοπίζοντάς σε προσεκτικά βάσει των δικών σου κριτηρίων.

Ο δότης μαθαίνει πόσα παιδιά έχει αποκτήσει;

Αθηνά: Οι αριθμοί των δοτών είναι κωδικοποιημένοι και στην Ελλάδα ο κάθε δότης μπορεί να έχει μέχρι και δέκα παιδιά, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο της αιμομιξίας στο μέλλον. Ο αριθμός δέκα προκύπτει δημογραφικά και βάσει νόμου, δεν είναι τυχαίος. Επίσης υπάρχει από την ίδια την κλινική μία μέθοδος καταγραφής των παιδιών του δότη, πάλι για την αποφυγή της αιμομιξίας. Και νομίζω ότι ενημερώνεται κι ο δότης για τον αριθμό των παιδιών που έχουν γεννηθεί από εκείνον!

Σόνια: Να προσθέσουμε ότι και η γυναίκα όταν γεννήσει το παιδί, οφείλει να ενημερώνει την κλινική.

Στο ληξιαρχείο βάζεις αγνώστου πατρός;

Σόνια: Όχι, έχει καταργηθεί αυτό και μπορείς να δώσεις στο παιδί ένα οποιοδήποτε όνομα «πατρός», το οποίο θα το συνοδεύει σε όλα τα νομικά έγγραφά του. Ουσιαστικά του δίνεις ένα όνομα, προκειμένου να προστατευθεί από κάποιο ρατσιστικό σχόλιο στο μέλλον. Ένας αρκεί για να πληγώσει ή να πει κάτι στο παιδί κι εσύ να μην είσαι εκεί να το ελέγξεις…

Η νομική διαδικασία και κάλυψη ποια είναι;

Σόνια: Στη δική μου περίπτωση μάς θεωρούν νομικά ως ένα ζευγάρι εκτός γάμου, οπότε χρειάζονται τρεις συμβολαιογραφικές πράξεις:

1. Πράξη «μη κυοφορούμενου βρέφους», στην οποία το κάθε μέρος συναινεί στην όλη διαδικασία της εξωσωματικής.
2. Εφόσον μείνω έγκυος αυτή η πράξη θα γίνει «κυοφορούμενου βρέφους».
3. Κι όταν γεννηθεί το παιδί, προχωράμε στην επίσημη αναγνώριση πατρότητας

Βέβαια οποιοδήποτε ιδιωτικό συμφωνητικό γίνεται καθαρά για εμάς, αφού στα δικαστήρια δεν αναγνωρίζεται.

Λένε πως τα παιδιά με σπερματοδότη, είναι παιδιά αγάπης και μάλιστα αγάπης δίχως όρια. Η αγάπη ήταν το κίνητρο για να πάρετε αυτή την απόφαση;

Σόνια: Όταν αποφάσισα να μπω σε αυτή τη διαδικασία, είχα δύο άγχη. Το ένα ήταν τι θα πω σε αυτό το παιδί και μου είχε βγει πολύ αυθόρμητα η απάντηση ότι «Ήσουν επιλογή, δεν ήρθες τυχαία, γιατί σε ήθελα τόσο πολύ που έκανα τα πάντα για να σε αποκτήσω» και το δεύτερο ήταν τι θα γίνει αν εγώ πάθω κάτι. Το δεύτερο το έλυσα αναθέτοντας στις δύο κολλητές φίλες μου να αναλάβουν το παιδί. Στη συνέχεια βέβαια, προέκυψε κι ο πατέρας- κολλητός κι αυτό είναι η αλήθεια με καθησύχασε αρκετά. Τώρα γνωρίζω ότι θα υπάρχει πάντα και κάποιος άλλος να προσέχει το παιδί.

Αθηνά: Είναι καλό όπως κι αν έρχονται τα παιδιά στη ζωή, να είναι αποτέλεσμα αγάπης κι έρωτα. Για να φέρεις έναν άνθρωπο στη ζωή, πρέπει να είσαι υγιής σωματικά και ψυχικά. Διαφορετικά θα τον ταλαιπωρήσεις. Προσωπικά, το να το προσπαθήσω έστω και μόνη μου, είναι μία συνειδητή επιλογή για την οποία έχω ξεκινήσει εδώ και καιρό το «ταξίδι» δουλεύοντας από το ψυχολογικό επίπεδο που συζητάμε και το γυναικολογικό, μέχρι το οικονομικό!

Οι δικοί μου προβληματισμοί ήταν πως θα νιώσει το ίδιο το παιδί όταν θα αναζητήσει την πατρική φιγούρα στο μέλλον κι αν αυτό που πάω να κάνω, είναι εγωιστικό. Τους ξεπέρασα μιλώντας με καρδιακούς φίλους, γυναίκες και άνδρες, που είναι σε πολύ καλή κατάσταση με τα προσωπικά τους και μου είπαν όλοι «προχώρα είναι τέλειο, το μόνο που χρειάζεται το παιδί είναι τεράστια αγάπη, συνέπεια κι υπευθυνότητα».

Οφείλω να πω ότι δεν περίμενα τέτοια θετική αντίδραση κι υποστήριξη, καθώς ανέμενα να υποστηρίξουν το παραδοσιακό μοντέλο γάμου κι οικογένειας που έχουν ακολουθήσει εκείνοι στη ζωή τους.

Συμβουλεύεστε κάποιον ειδικό για όλη αυτή τη διαχείριση;

Αθηνά: Για εμένα η ψυχοθεραπεία πρέπει να είναι μία σταθερά στην απαιτητική ζωή μας, έτσι κι αλλιώς.

Σόνια: Το θεωρώ απαραίτητο για έναν νέο γονέα, καθώς το παιδί θα φέρει αναπόφευκτα μαζί του και κάποιες φοβίες ή προβληματισμούς. Επομένως είναι σημαντικό να έχεις έναν ειδικό να συμβουλεύεσαι για ό,τι χρειαστείς.

Οι γονείς σας, που είναι μίας άλλης γενιάς, πως αντέδρασαν στην ανακοίνωση της απόφασής σας;

Αθηνά: Παρόλο που η αντίδραση των γονιών μου ήταν απρόσμενα θετική και υποστηρικτική, όταν παίρνω μία τόσο σημαντική απόφαση δεν έχω τέτοια «βαρίδια». Λειτουργώ ως ένας ελεύθερος άνθρωπος, αρκεί να μην ενοχλώ κανέναν. Θα σου πω όμως για την αντίδραση του πατέρα μου ο οποίος, αν και 75 χρονών κι αρκετά συντηρητικός σε διάφορα ζητήματα,  χάρηκε πάρα πολύ, «πέταξε τη σκούφια του» που λέμε και μου είπε πως με στηρίζει πλήρως.

Σόνια: Μία ζωή ήμουν σαν τη Αθηνά, έκανα αυτό που είχα στο κεφάλι μου χωρίς να ενοχλώ τους άλλους και δε μ ένοιαζε ποτέ τι θα πουν οι τρίτοι. Για παράδειγμα μετά από μία 10χρονη σχέση που όλοι περίμεναν να παντρευτώ, εγώ χώρισα. Πάντα όμως ήθελα να κάνω παιδιά κι είχα και το όνειρο να βρω τον κατάλληλο άνθρωπο. Κάποια στιγμή λοιπόν συνειδητοποίησα ότι μπορεί να τον βρω αλλά ίσως αργά πχ. Να είμαι 70 χρονών και να μη μπορώ να τεκνοποιήσω.

Από την άλλη έβλεπα ζευγάρια γύρω μου να παντρεύονται από λογική και όχι τόσο με συναισθηματικά κριτήρια, με αποτέλεσμα ή να μην είναι ευτυχισμένα ή να χωρίζουν μετά από λίγα χρόνια με παιδιά τα οποία γίνονται ο σάκος του μποξ (κάτι που σίγουρα δεν το ήθελα).

Ο δικός μου πατέρας τώρα δεν αντέδρασε τόσο καλά όσο της Αθηνάς, γιατί δεν του άρεσε η ιδέα του δότη. Για πρώτη φορά όμως συνειδητοποίησα ότι η άποψή τους δε με αφορούσε κι εκεί κατάλαβα πόσο σίγουρη είμαι γι΄ αυτό που θέλω να κάνω και πως τίποτα δε θα με σταματούσε.

Μετά συζήτησα με τον κολλητό φίλο μου, που γνωριζόμαστε από παιδιά και μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες, και κάπως έτσι είπαμε «δεν το κάνουμε μαζί;» Κι έτσι σταμάτησα τη διαδικασία του δότη που είχα βρει και περιμένουμε με τον φίλο μου να το μοιραστούμε με αγάπη και ισοτιμία όλο αυτό…

Τελικά η ισορροπία στην παιδική ψυχή έρχεται από την άφθονη αγάπη κι όχι από το πόσοι είναι οι γονείς του;

Αθηνά: Το ιδανικό είναι να βιώνεις τη μητρότητα και πατρότητα σ’ ένα ιδανικό σύστημα οικογένειας των δύο. Η φύση όρισε, εξ’ άλλου, και τους δύο αναγκαίους για να γεννηθεί ένα παιδί. Αφού όμως δεν είναι πάντα δυνατό ούτε δεδομένο αυτό το μοντέλο, σήμερα μας δίνεται η δυνατότητα να βιώσουμε τη μητρότητα ή την πατρότητα με διαφορετικό τρόπο κι επιλογές, βάσει των συνθηκών της ζωής μας. Και σίγουρα η απεριόριστη και ισορροπημένη αγάπη είναι αυτό που χρειάζεται ένα παιδί, όπως κι αν έχει έρθει στη ζωή!