Kάθε άνθρωπος που συναντάς στον δρόμο σου κάτι φοβάται ή κάτι φοβόταν στο παρελθόν. Κάθε άνθρωπος, ανεξαιρέτως ηλικίας ή φύλου, έχει ακούσει χιλιάδες φορές τη φράση: «Μη φοβάσαι» ή «δεν υπάρχει κάτι για να φοβάσαι». Πόση αλήθεια όμως κρύβει στη πραγματικότητα αυτή η φράση για τον φόβο;
Tι είναι ο φόβος στην πράξη και πόσο εύκολο είναι τελικά να ζούμε τη ζωή μας χωρίς αυτόν;
Φόβος, ο απανταχού παρόν
Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα όπως όλα τα άλλα. Πρόκειται για έναν μηχανισμό προστατευτικού χαρακτήρα και είναι μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του εαυτού μας, δίχως να υπάρχει συνήθως συνειδητή σκέψη. Εάν ο φόβος δεν πάψει να υφίσταται, και ενώ φυσικά δεν υπάρχει κανένας πραγματικός κίνδυνος, τότε πρόκειται για κάποια φοβία. Αυτή η φοβία μπορεί να σταθεί εμπόδιο στη καθημερινότητα μας με κάθε μέσο.
Το να ζούμε μια ζωή χωρίς φόβο δεν σημαίνει αυτομάτως πως θα πρέπει να έχουμε και άγνοια κινδύνου. Μια ζωή χωρίς φόβο είναι αυτή που αποδέχεται την ύπαρξη του φόβου, τον αξιολογεί, τον λαμβάνει υπόψιν της και παρόλα αυτά δεν σταματά να προχωράει λειτουργικά μπροστά. Στόχος λοιπόν δεν είναι το να βγάλουμε τον φόβο από τη ζωή μας, αλλά η σωστή διαχείριση του.
Φόβος, ο «στενός κορσές»
Yπάρχουν άνθρωποι που φοβούνται περισσότερο και κάποιοι άλλοι που διαχειρίζονται πολύ πιο εύκολα την ύπαρξη του φόβου. Το πόσο φοβόμαστε ωστόσο δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με την ευαισθησία μας αλλά με την προσωπικότητα και τα βιώματα. Φυσικά και με τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Υπάρχουν αμέτρητοι φόβοι εκεί έξω. Κάποιοι για παράδειγμα φοβούνται τα αεροπλάνα, κάποιοι άλλοι τις δημόσιες ομιλίες. Κάποιοι φοβούνται τη μοναξιά και κάποιοι ακόμα φοβούνται να αγαπήσουν και σε αντάλλαγμα να αγαπηθούν. Άλλοι φοβούνται το αύριο, κάποιοι το χθες. Είναι και εκείνοι που ζουν κάθε σήμερα με φόβο. Η ίδια η ζωή είναι συνυφασμένη για ορισμένους με τον φόβο.
Όταν ο φόβος μετατρέπεται σε φοβία
Η φοβία, σε αντιθέση με τον φόβο, είναι παγιωμένη, κάποιες φορές υπερβολική και συνήθως ανεξέλεγκτη. Οι φοβίες οδηγούν αργά και βασανιστικά στην απομόνωση και στη δυσλειτουργικότητα. Το αποτέλεσμα; Οδεύει το άτομο σε έναν φαύλο κύκλο αποδυνάμωσης του εαυτού και ενδυνάμωσης της δυσάρεστης φοβίας του.
Οι ένοχοι
Συνήθως οι φοβίες προκύπτουν από κάποια τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος που έχουν συμβεί ή μας έχουν προϊδεάσει κάποιοι αρνητικά λέγοντας μας να προσέχουμε μια κατάσταση ή ακόμα και ένα αντικείμενο. Και όσο αυτή η φοβία τείνει να παραμένει στην αφάνεια, ολοένα και ενδυναμώνεται η «αδυναμία» όπως και η επιθυμία για να αντιμετωπιστεί, ώστε να πάψει να στέκεται πια εμπόδιο στη καθημερινότητα. Τι χρειάζεται; Ένα από τα πιο βασικά βήματα είναι να αγκαλιάσουμε τον φόβο και όχι να τον αποξενώσουμε περισσότερο.
Άραγε νικιέται ένας φόβος;
Εάν πραγματικά θέλουμε να τον ξεπεράσουμε και αν υφίσταται κάποιο εσωτερικό κίνητρο, τότε ναι, τα πάντα υπερνικούνται. Σίγουρα χρειάζεται κόπο και επιμονή, θέληση και αισιοδοξία. Τίποτα όμως σημαντικό στη ζωή δεν έρχεται ή δεν αλλάζει από τη μία ημέρα στην άλλη.
Εάν αυτό που μας φοβίζει έντονα δεν αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί αφενός να επιδεινωθεί και σε κάποιες περιπτώσεις να γενικευτεί, ξεχνώντας έτσι το αρχικό “αντικείμενο” του φόβου. Το αποτέλεσμα φυσικά είναι να θέτονται σε “κίνδυνο” άλλες καταστάσεις ή αντικείμενα, πέραν της φοβίας καθαυτής.
“Απευαισθητοποίηση” τώρα
Κανείς δεν είπε πως οι φοβίες διαχειρίζονται πάντα εύκολα. Κανείς επίσης ποτέ δεν είπε πως πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε εξ ολοκλήρου μόνοι μας. Υπάρχουν συγκεκριμένες τεχνικές οι οποίες εάν χρησιμοποιηθούν μπορούν να φέρουν άκρως θετικά αποτελέσματα. Η βασικότερη μέθοδος την οποία συστήνουν οι ειδικοί είναι η έκθεση στο “αντικείμενο” του φόβου. Φυσικά για ακόμη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου, ώστε να επιτευχθεί η αναγκαία “απευαισθητοποίηση”.
Το “όλα ή τίποτα” δε λειτουργεί
H αλήθεια είναι πως όταν ένα ζήτημα όπως ο φόβος καταλήγει να επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας, τότε η ιδανικότερη λύση είναι να αντιμετωπιστεί βήμα-βήμα. Οι φοβίες όσο και αν μας “παραλύουν” μπορούν στα αλήθεια να αντιμετωπιστούν και τελικά να ξεπεραστούν.Αρκεί να υπάρχει δεκτικότητα ως προς την εύρεση λύσεων. Τα βήματα για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να είναι σταθερά και ανοδικά, μιας και η βιασύνη σε ένα τέτοιο ζήτημα, δεν λειτούργησε ποτέ και για κανέναν. Και αφού όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι, τίποτα δεν είναι τόσο ισχυρό όσο ένας φόβος που τον συντηρούμε καλά μέσα μας, μήπως τελικά η θέληση είναι η μόνη ισχυρή λύση για να ανατρέψει αυτά τα δεδομένα;
