Ο πανικός του να ξεχάσεις το τηλέφωνό σου στο σπίτι, είναι ένα καθαρά “σύγχρονο” πρόβλημα. Είναι δυσάρεστο ακόμα και αν δεν σκοπεύες πραγματικά να το χρησιμοποιήσεις. Είναι σαν τη στιγμή που θυμάσαι ότι η φούστα που έψαχνες στη ντουλάπα σου για να ολοκληρώσεις ένα φοβερό outfit είναι αυτή που έχεις χαρίσει.
Οπότε ναι, πολλοί από εμάς, είμαστε λίγο εθισμένοι στα smartphones μας -συγκεκριμένα, στα ψηφιακά μέσα που καταναλώνουμε σε αυτά. Πόσο κακό όμως είναι αυτό για τον εγκέφαλό μας;
“Τα ψηφιακά μέσα δεν είναι “όλα ή τίποτα”. Είναι εδώ για να βελτιώσουν τη ζωή μας, αν κάνουμε την προσπάθεια να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με το πώς τα χρησιμοποιούμε”, λέει η νευρολόγος ύπνου και μέλος του συμβουλίου ιατρικών συμβούλων του Ozlo Sleep, Meredith Broderick, MD.
Παρακάτω, εξηγεί πώς τα ψηφιακά μέσα επηρεάζουν τον εγκέφαλο και μοιράζεται συμβουλές για να χρησιμοποιείς τον χρόνο σου στην οθόνη με περισσότερη προσοχή.
Πώς επηρεάζουν τα ψηφιακά μέσα τον εγκέφαλο;
“Από την αλλαγή της χιλιετίας, οι συμπεριφορικές εξαρτήσεις (σε αντίθεση με τις εξαρτήσεις από ουσίες) έχουν αυξηθεί κατακόρυφα”, αναφέρουν στο Guardian. “Κάθε ελεύθερο δευτερόλεπτο, είναι μια ευκαιρία για διέγερση, είτε μπαίνοντας στη δίνη του TikTok, είτε σαρώνοντας το Instagram, είτε σαρώνοντας το Tinder, είτε αφηνιάζοντας στο πορνό, στον online τζόγο και στις ηλεκτρονικές αγορές”. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην ντοπαμίνη.
“Όσον αφορά τις οδούς ανταμοιβής μας, όταν κάνουμε κάτι που γίνεται αντιληπτό ως ευχάριστο, η ντοπαμίνη λέει: “Έι, πρέπει να το ξανακάνουμε αυτό”. Λέει στον εγκέφαλό σας να επαναλάβει μια συμπεριφορά που φέρνει ευχαρίστηση, αντί να προκαλέσει άμεσα την ευχαρίστηση”. Οι εκρήξεις ντοπαμίνης που λαμβάνουμε από τα Social Media μπορεί στην πραγματικότητα να τα κάνουν εθιστικά.
Ακολουθούν μερικοί ακόμη τρόποι με τους οποίους η κατανάλωση ψηφιακών μέσων, επηρεάζει τον εγκέφαλό μας:
Προβλήματα προσοχής:
“Η κατανάλωση ψηφιακών μέσων που συνίσταται σε κύλιση περιεχομένου, που απαιτεί πολλή πολυπραγμοσύνη και αλλαγές προσοχής, έχει συσχέτιση με συμπτώματα ΔΕΠΥ”, λέει η Dr Meredith. “Μια μετα-ανάλυση έδειξε συσχέτιση μεταξύ της χρήσης ψηφιακών μέσων και των προβλημάτων προσοχής”.
Προβλήματα ύπνου:
“Αυτό μειώνει τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου”, λέει η ίδια.
Επιπλέον, η κύλιση σε μια εφαρμογή όπως το TikTok μπορεί στην πραγματικότητα να προκαλέσει εθισμό, γεγονός που μπορεί να παίξει ρόλο στην “εκδίκηση της αναβλητικότητας κατά την ώρα του ύπνου”.
Κοινωνική απομόνωση:
“Ένα από τα κύρια μειονεκτήματα της χρήσης των Social Media συνδέεται με την κοινωνική απομόνωση, η οποία μπορεί να εμποδίσει την κοινωνική σύνδεση”, λέει η Δρ Meredith. “Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι ο χρόνος μακριά από τις οθόνες βελτιώνει τη συναισθηματική και κοινωνική νοημοσύνη”.
Ισχυρότερα εγκεφαλικά κυκλώματα:
Ναι, αυτό είναι θετικό. “Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι η αναζήτηση στο διαδίκτυο είναι μια μορφή νοητικής άσκησης, που μπορεί να ενισχύσει τα εγκεφαλικά κυκλώματα”, λέει.
Υπάρχουν οφέλη από τα ψηφιακά μέσα;
Δεν είναι όλα κακά! “Τα ψηφιακά μέσα παρέχουν ευκαιρίες πρόσβασης σε πόρους, όπως οι υπηρεσίες τηλεϊατρικής”, λέει η Dr Meredith. “Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των γνωστικών δεξιοτήτων με προγράμματα εκπαίδευσης και νευρικής άσκησης”. Λέει επίσης ότι τα ψηφιακά μέσα μπορούν να είναι εκπαιδευτικά “όταν κατευθύνονται και καθοδηγούνται από ενήλικες/γονείς”.
Επιπλέον, “οι εφαρμογές ψηφιακών μέσων, μπορούν να προσφέρουν λύσεις υγείας σε άτομα που ζουν με προβλήματα όπως οι διαταραχές του ύπνου και οι εμβοές”, λέει.
Πώς μπορούμε να είμαστε πιο προσεκτικοί με τον χρόνο που αφιερώνουμε στην οθόνη;
Υπάρχουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές πτυχές των ψηφιακών μέσων, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να προσέχουμε πώς χρησιμοποιούμε τον χρόνο μας στην οθόνη. Σύμφωνα με την Dr. Meredith, “ο καθορισμός χρονικών ορίων και η ύπαρξη υγιών ορίων γύρω από την κατανάλωση ψηφιακών μέσων μπορεί να μοιάζει με:
- Προγραμματισμό των επιτρεπόμενων χρόνων, όπως έλεγχο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μόνο μία φορά το πρωί, το μεσημέρι και στη συνέχεια ξανά το βράδυ.
- Ορισμό χρονικού ορίου για μια εφαρμογή, όπως 30 λεπτά την ημέρα.
- Κλείσιμο των ηλεκτρονικών συσκευών δύο ώρες πριν από τον ύπνο, γεγονός που ωφελεί σημαντικά την ποιότητα του ύπνου.
Αν δυσκολεύεσαι με το #3, μπορείς να μεταβείς σε μέσα ενημέρωσης μόνο με ήχο το βράδυ. Αυτό δίνει ένα διάλειμμα στο οπτικό σύστημα, με τη μετάβαση σε κάτι όπως η μουσική”.
