Έχει συμβεί σε όλους μας: Κάθεσαι για φαγητό με έναν φίλο που έχεις να τον δεις πολύ καιρό και προσπαθείς να του πεις όλα τα νέα σου. Βρίσκεσαι στη μέση της εξιστόρησης, όταν χτυπάει το κινητό του. Τα μάτια του στρέφονται προς την οθόνη, βλέπει ποιος τον καλεί και τελικά το σηκώνει.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βρεθεί και στις δύο πλευρές αυτού του σεναρίου, και παρόλο που μπορεί να φαίνεται ακίνδυνο, αυτού του είδους οι περισπασμοί κατά τη διάρκεια των καθημερινών μας συναναστροφών μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ασήμαντοι, να κατακερματίζουν την προσοχή μας και να βλάψουν τις σχέσεις μας.

Από την άλλη πλευρά, η έρευνα δείχνει ότι η ενεργητική ακρόαση — δίνοντας την πλήρη εστίασή σου στον συνομιλητή σου για να κατανοήσεις πραγματικά το μήνυμά του — μπορεί να σε βοηθήσει να προβλέψεις προβλήματα, να επιλύσεις συγκρούσεις, να διευρύνεις τις γνώσεις σου και να χτιστεί έτσι η εμπιστοσύνη.

Όπως κάθε δεξιότητα, η ενεργητική ακρόαση μπορεί να εξασκηθεί και να καλλιεργηθεί. Ακολουθούν τρεις βασικοί τρόποι λοιπόν για να γίνεις καλύτερος ακροατής:

Άσε στην άκρη το τηλέφωνό σου (και οτιδήποτε άλλο σου αποσπά την προσοχή)

Έχεις ανοίξει ποτέ ένα email από την εργασία σου ενώ βλέπεις μια ταινία ή ενώ παράλληλα μιλάς με έναν φίλο σου; Όταν κάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα, η προσοχή μας μοιράζεται σε πολλαπλές ροές πληροφοριών — και δεν μπορούμε να έχουμε την προσοχή μας 100% σε όλα. Στην ομιλία του στο TED, ο μουσικός και παρουσιαστής του podcast του «Song Exploder», Hrishikesh Hirway, συγκρίνει το multitasking με «το να προσπαθείς να ακούσεις ένα τραγούδι ενώ τραγουδάς ένα διαφορετικό τραγούδι στο μυαλό σου». Όπως επισημαίνει, «Δεν μπορείς να το κάνεις — ή δεν μπορείς να το κάνεις καλά. Και δεν μπορείς να εκτιμήσεις πλήρως αυτό που λέει κάποιος αν σκέφτεσαι κάτι άλλο».

Αυτό μπορεί να μην είναι μεγάλη υπόθεση όταν δεν κάνεις σημαντικά πράγματα, όταν δηλαδή βλέπεις τηλεόραση και ταυτόχρονα σιδερώνεις. Αλλά όταν οι εργασίες είναι πιο περίπλοκες – όπως η παρακολούθηση μιας ταινίας/σειράς ενώ στέλνεις μηνύματα με έναν φίλο που βρίσκεται σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση, το multitasking μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο.

Εάν θέλεις πραγματικά να είσαι ενεργός ακροατής, με ενσυναίσθηση, πρέπει να αφήσεις τις συσκευές σου και να είσαι 100% παρόν. Και ναι, ξέρουμε ότι είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις. «Το ένστικτο να κάνεις πολλές εργασίες ταυτόχρονα είναι πολύ δύσκολο να απενεργοποιηθεί, αλλά είναι τόσο σημαντικό να το κάνεις», λέει ο Hirway.

Οι περισπασμοί μας δεν είναι πάντα εξωτερικοί. Μελέτες έχουν δείξει ότι η περιπλάνηση του μυαλού – όταν η εστίασή μας μετατοπίζεται μακριά από την παρούσα στιγμή και προς τις εσωτερικές μας σκέψεις και συναισθήματα – μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη διάθεση, στη μειωμένη απόδοση των εργασιών και στην μη κατανόηση ανάγνωσης. Οπότε, όταν κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας βρίσκεις τον εαυτό σου σκέφτεται κάτι άλλο, απλώς αναγνώρισε ότι συμβαίνει και επίστρεψε σε αυτό που συμβαίνει ακριβώς μπροστά σου.

Σκέψου καλύτερα και κάνε ερωτήσεις για αυτά που έχεις ακούσει

Ένα μεγάλο μέρος της ενεργητικής ακρόασης είναι, λοιπόν, η ακρόαση. Αλλά ακόμα και οι καλύτεροι ακροατές δεν είναι αγάλματα που απορροφούν πληροφορίες – ξέρουν επίσης τι να πουν και πότε να το πουν.

• Κάνε ερωτήσεις. Η υποβολή διευκρινιστικών ή ανοιχτών ερωτήσεων δείχνει στο άλλο άτομο ότι δίνεις προσοχή και το ενθαρρύνει να το εξηγήσει. Μπορεί επίσης να τον βοηθήσει να αποκτήσει νέες ιδέες και να εξερευνήσει δρόμους που δεν είχε σκεφτεί προηγουμένως.
• Συνόψισε. Η περιοδική παράφραση του μηνύματος του άλλου ατόμου μπορεί να τον βοηθήσει να αισθάνεται ότι τον ακούς και να χτιστεί η εμπιστοσύνη. Για να το κάνεις αυτό, χρησιμοποίησε φράσεις όπως «Αυτό που ακούω να λες είναι…» ή «Μπορώ να καταλάβω ότι αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να σε κάνει να αισθάνεσαι…»
• Άκου χωρίς να κρίνεις. Κάνε το άλλο άτομο να νιώσει υποστήριξη και ασφάλεια — και όχι ότι κρίνεται. Αυτό σημαίνει ότι αποδέχεσαι τις πεποιθήσεις, τις αξίες και τις εμπειρίες του, ακόμα και όταν είναι διαφορετικές από τις δικές σου.
• Μην υποκύψεις στην πίεση να γεμίσεις τις σιωπές. Παρόλο που τα κενά σε μια συνομιλία μπορεί να μοιάζουν άβολα, οι σιωπές κάποιες φορές λειτουργούν προς όφελος των συνομιλητών. Δίνουν τόσο στον ομιλητή όσο και στον ακροατή τον χώρο να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που μοιράζονται. Αυτό μπορεί τελικά να οδηγήσει σε βαθύτερες, πιο στοχαστικές συζητήσεις.
• Μη μιλάς πάντα για τη δική σου ιστορία. «Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι αυτός ήταν στην πραγματικότητα ο καλύτερος τρόπος για να δείξω ότι άκουγα πραγματικά», λέει ο Hirway. «Κάποιος μου έλεγε κάτι και έλεγα: «Αυτό μου θυμίζει αυτό που μου συνέβη» και μετά έλεγα μια ολόκληρη δική μου ιστορία». Αντίθετα, μείνε αφοσιωμένος χωρίς να μιλάς για τη δική σου εμπειρία.

Άσε τις μη λεκτικές ενδείξεις να μιλήσουν για εσένα

«Πιστεύω επίσης πολύ στη δύναμη της μη λεκτικής επικοινωνίας», λέει ο Hirway. «Ένα απλό νεύμα είναι ένας τρόπος για να ενημερώσεις το άλλο άτομο ότι το ακούς προσεκτικά και επίσης τον καλείς να συνεχίσει να λέει περισσότερα. Αυτό το είδος σκόπιμης σιωπής του αφήνει χώρο». Η μη λεκτική επικοινωνία – οι τρόποι που εκφράζουμε σκέψεις ή μηνύματα χωρίς τη χρήση ομιλίας, όπως οι εκφράσεις του προσώπου, οι κινήσεις του σώματος, η στάση, η οπτική επαφή ή το άγγιγμα – μπορεί να είναι εξίσου ισχυρή με αυτά που λέμε δυνατά.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι εκφράσεις του προσώπου μας αντικατοπτρίζουν την εσωτερική μας κατάσταση — και αυτή είναι μια ζωτική κοινωνική δεξιότητα που αρχίζουμε να αναπτύσσουμε από μικρή ηλικία. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι τα βρέφη έχουν οπτική προτίμηση στα πρόσωπα, ειδικά εκείνα με ανοιχτά μάτια και άμεσο βλέμμα.

Αν και είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχουν πολιτισμικές διαφορές στη μη λεκτική επικοινωνία, εδώ είναι μερικά βασικά σημεία:

• Δώσε βάση στην οπτική επαφή. Η άμεση οπτική επαφή είναι μια θεμελιώδης μη λεκτική δεξιότητα επικοινωνίας. Σηματοδοτεί υγιή δεσμό μεταξύ μητέρων και βρεφών και επηρεάζει την εμπιστοσύνη μεταξύ ασθενών και γιατρών. Με απλά λόγια: Το να κοιτάς κάποιον στα μάτια ενώ μιλάει υποδηλώνει ότι σε ενδιαφέρει και τον προσκαλείς να συνεχίσει να μιλάει. Οι ειδικοί συνιστούν τη χρήση του κανόνα 50/70: Προσπάθησε να διατηρείς οπτική επαφή το 50 τοις εκατό του χρόνου όταν μιλάτε και το 70 τοις εκατό όταν ακούς.
• Να έχεις ανοιχτή στάση. Οι ενεργοί ακροατές συχνά κλίνουν ελαφρώς προς το άλλο άτομο ή γέρνουν το κεφάλι τους. Από την άλλη πλευρά, αν φύγεις μακριά του ή κοιτάξεις αλλού ενώ μιλάει ο άλλος, πιθανότατα θα φαίνεσαι «χαμένος».
• Το πρόσωπο είναι ο καθρέφτης των εκφράσεων. Η αντανάκλαση των συναισθημάτων του άλλου μπορεί να σου δείξει ότι συμπάσχει. Και όταν οι εκφράσεις του προσώπου κάποιου δεν ταιριάζουν με αυτό που λέει – για παράδειγμα, όταν χαμογελάς ενώ σου μιλάει κάποιος για μια δυσάρεστη ιστορία – μπορεί να δείχνει ότι δεν προσέχεις ή δεν τον παίρνεις στα σοβαρά.

Τελικά, το να είσαι ένας εξαιρετικός ακροατής απαιτεί εξάσκηση — και μπορεί να μην το κάνουμε πάντα σωστά. Αλλά αν μπορείς να θυμηθείς τα παραπάνω απλά βήματα, θα είσαι σε καλό δρόμο. «Να είσαι ανοιχτός σε νέες ιδέες. Σταμάτα το multitasking», λέει ο Hirway. «Ενημέρωσε το άλλο άτομο ότι είσαι παρόν στη συζήτηση και κάνε το χωρίς να στρέψεις την προσοχή σε εσένα.».

Μπορείς να δεις ολόκληρη την ομιλία του Hrishikesh Hirway εδώ:

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Γιατί το να μη μαλώνεις καθόλου με τ@ σύντροφό σου μπορεί τελικά να μην είναι και τόσο καλό;