Εάν έχεις παρατηρήσει κάποιο ανθυγιεινό και συναισθηματικά προκλητικό μοτίβο τόσο στις διαπροσωπικές όσο και στις ερωτικές σου σχέσεις, μπορείς να επωφεληθείς από τη βαθύτερη εξερεύνηση του τρόπου με τον οποίο συνδέεσαι με στενά πρόσωπα.
Η θεωρία της προσκόλλησης, ή Attachment Theory στα αγγλικά, του John Bowlby, θα σε βοηθήσει να συνειδητοποιήσεις την πηγή συγκεκριμένων συμπεριφορών που σε εμποδίζουν στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων, επιτυχημένων, και ευχάριστων σχέσεων.
Τι είναι η προσκόλληση;
Σύμφωνα με τον ψυχίατρο και ψυχαναλυτή John Bowlby, η σχέση ενός μωρού με τους γονείς του ή άλλους φροντιστές του παίζει καθοριστικό ρόλο σε όλες τις κοινωνικές και ερωτικές του σχέσεις στο μέλλον. Ο δεσμός που δημιουργείται μεταξύ του μωρού και ενός φροντιστή τους πρώτους κιόλας μήνες είναι καθοριστικός επειδή ορίζονται τα θεμέλια για όλες τις μορφές λεκτικής και μη επικοινωνίας. Εκείνη την περίοδο, το παιδί εξαρτάται από τους φροντιστές του αναζητώντας άνεση, υποστήριξη, και καταπράυνση. Όταν ικανοποιούνται οι σωματικές και συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού, τότε συνδέεται ασφαλώς.
Ωστόσο, η ασφαλής σύνδεση απαιτεί την προσφορά ενός ζεστού περιβάλλοντος προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τη φροντίδα του παιδιού. Παιδιά που βιώνουν σχέσεις με σύγχυση, τρόμο, η δυσλειτουργική συναισθηματική επικοινωνία κατά τη βρεφική και παιδική τους ηλικία συχνά έχουν δυσκολίες στην κατανόηση τόσο των δικών συναισθημάτων τους τόσο και άλλων στην ενήλική τους ζωή.
Η θεωρία της προσκόλλησης δείχνει ότι η σχέση ανάμεσα στα βρέφη και τους φροντιστές είναι υπεύθυνη για τη διαμόρφωση μελλοντικών σχέσεων, την ενδυνάμωση ή τη βλάβη της ικανότητας για συγκέντρωση, της κατανόησης συναισθημάτων και την ηρεμία, και την ικανότητα ανάκαμψης έπειτα από μια δυσκολία.
Ποιοι είναι οι τύποι προσκόλλησης;
Σύμφωνα με τη θεωρία του John Bowlby, υπάρχουν τέσσερις τύποι προσκόλλησης στους ενήλικες: ασφαλής προσκόλληση, προσκόλληση αποφυγής, αμφίθυμη/αγχώδης προσκόλληση και φοβική/αποφευκτική προσκόλληση. Οι τύποι διαμορφώνονται νωρίς στη ζωή και συχνά παραμένουν αμετάβλητοι. Ο κάθε τύπος προσκόλλησης έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ένα άτομο, όμως, μπορεί να μην ταιριάζει απόλυτα με το προφίλ του τύπου του. Αξίζει να γίνει η αυτο-ανάλυση προκειμένου να εντοπίσεις ανθυγιεινές συμπεριφορές και να βελτιώσεις την ερωτική σου ζωή και τις διαπροσωπικές σου σχέσεις.
Ασφαλής προσκόλληση
Τα άτομα με ασφαλή προσκόλληση μπορούν να δημιουργούν καλές σχέσεις στη ζωή τους χάρη στις ασφαλείς σχέσεις με τους γονείς τους σε νεαρή ηλικία. Μπορούν να εμπιστευτούν τον σύντροφό τους αλλά και τούς στηρίζουν με τη σειρά τους. Οι σχέσεις βασίζονται στην ειλικρίνεια, την ανοχή και τη συναισθηματική εγγύτητα. Δεν εξαρτώνται από την ανταπόκριση και την αποδοχή των συντρόφων τους και τείνουν να έχουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους και τους άλλους. Οι ζωή τους είναι ισορροπημένη καθώς είναι ασφαλείς μέσα στην ανεξαρτησία τους και στις στενές τους σχέσεις.
Προσκόλληση αποφυγής
Άτομα που έχουν αναπτύξει προσκόλληση αποφυγής στην παιδική ηλικία έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίζουν μοτίβα αποφυγής ως ενήλικες. Έχουν τη τάση να είναι μοναχικοί και θεωρούν τις σχέσεις και τα συναισθήματα σχεδόν ασήμαντα. Άτομα με προσκόλληση αποφυγής συχνά αποφεύγουν να εμπιστεύονται άλλους, να ζητούν υποστήριξη και αποδοχή από κοινωνικούς δεσμούς αλλά και να βοηθούν άλλους. Επιπλέον, συχνά πιστεύουν ότι δεν χρειάζονται μια σχέση για να νιώθουν ολοκληρωμένοι. Σε διαφωνίες και πιεστικές καταστάσεις τείνουν να απομακρύνονται και να τις αποφεύγουν χωρίς να παίρνουν μέρος. Η ζωή τους δεν είναι ισορροπημένη καθώς είναι εσωστρεφή και απομονωμένα άτομα, και συναισθηματικά απόμακρα από τον εαυτό τους και τους άλλους.
Αμφίθυμη / Αγχώδης προσκόλληση
Παιδιά που έχουν αμφίθυμη/αγχώδη προσκόλληση συχνά αναπτύσσουν αγχώδη πρότυπα προσκόλλησης. Ως ενήλικες είναι επικριτικοί με τον εαυτό τους και ανασφαλείς. Η σκέψη ότι θα ζήσουν χωρίς κάποιον σύντροφο ή ότι ο σύντροφός τους θα τους αφήσει τούς αγχώνει. Αναζητούν λοιπόν την επιβεβαίωση και την αποδοχή των άλλων. Ωστόσο, αυτό δε μετριάζει το άγχος και τις αμφιβολίες που έχουν για τον εαυτό τους. Στις σχέσεις τους τα βαθιά συναισθήματα συχνά απορρίπτονται και έτσι ανησυχούν χωρίς να εμπιστεύονται τους άλλους. Αυτό τους κάνει να είναι προσκολλημένοι στον σύντροφό τους.
Φοβική / Αποφευκτική προσκόλληση
Ως παιδιά, έχουν αποσυνδεθεί από τα συναισθήματά τους κατά τη διάρκεια ενός ψυχικού τραύματος και ως ενήλικες συνεχίζουν να είναι αποκομμένοι από τον εαυτό τους. Θέλουν οικειότητα και εγγύτητα αλλά ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν προβλήματα εμπιστοσύνης και εξαρτώνται από τους άλλους. Τείνουν να μην χειρίζονται καλά τα συναισθήματά τους και αποφεύγουν την έντονη συναισθηματική προσκόλληση λόγω του φόβου τους ότι θα τραυματιστούν. Συχνά τα άτομα με φοβική/αποφευκτική προσκόλληση δεν έχουν μια λογική αίσθηση για τον εαυτό τους και ούτε μια ξεκάθαρη σύνδεση με τους άλλους.
Πού βρίσκεσαι;
Τώρα που έχεις μια ιδέα για τους τέσσερις τύπους προσκόλλησης μπορείς να σκεφτείς σε ποια κατηγορία τείνεις περισσότερο. Στο διαδίκτυο υπάρχουν tests που θα σε βοηθήσουν να βρεις σε ποιον τύπο προσκόλλησης ταιριάζεις καλύτερα. Είναι φυσιολογικό να αναγνωρίζεις χαρακτηριστικά διαφορετικών τύπων σε κάθε σου σχέση. Οι τύποι προσκόλλησης μπορεί να αλλάξουν με σημαντικά γεγονότα στη ζωή αλλά και με διαφορετικούς συντρόφους.
