Η μελέτη fMRIτο 2005 σε ερωτευμένα ζευγάρια διαπίστωσε ότι η ρομαντική αγάπη είναι κατά κύριο λόγο ένα σύστημα κινήτρων που μπορεί να είναι παρόμοιο με αυτό που βιώνουμε κατά τη διάρκεια του εθισμού. Γνωστικοί επιστήμονες στο MIT εξηγούν ότι βιώνουμε κορυφαία ισχύ επεξεργασίας και μνήμης περίπου στην ηλικία των 18 ετών. Βιώνουμε πολλές πρωτιές (όπως η πρώτη μας αγάπη) σε μια εποχή που ο εγκέφαλός μας αναπτύσσεται ακόμα ή φτάνει σε αυτό το αποκορύφωμα επεξεργασίας. Αυτά τα συναισθηματικά και ορμονικά αποτυπώματα της πρώτης αγάπης (σε μια εποχή που ο εγκέφαλός μας βρίσκεται σε ένα τόσο σημαντικό στάδιο ανάπτυξης ή κορύφωσης) προκαλούν ισόβια αποτελέσματα όχι μόνο στον ψυχισμό μας αλλά και στη βιολογία μας.

Η μελέτη της ερευνήτριας ανθρωπολόγου Helen Fisher πίσω στο μακρινό 2005 διαπίστωσε ότι η αγάπη αποτελεί πρωτίστως ένα σύστημα κινήτρων, παρά ένα συναίσθημα ή ένα σύνολο συναισθημάτων. Η Fisher και οι συνεργάτες της υποστήριξαν το εύρημα χρησιμοποιώντας fMRI (λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού) για να μελετήσουν τους εγκεφάλους των ερωτευμένων ανθρώπων.

Λοιπόν, τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν ερωτευόμαστε;

Σύμφωνα με έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ το 2017, στα αρχικά στάδια του έρωτα απελευθερώνεται νορεπινεφρίνη και αυτό μας κάνει να ζαλιζόμαστε, να νιώθουμε πεταλούδες στο στομάχι, να είμαστε γεμάτοι ενέργεια και ευφορία. Απελευθερώνεται ωκυτοκίνη, η οποία θεωρείται η «ορμόνη της αγάπης» που είναι υπεύθυνη για τα συναισθήματα της προσκόλλησης και της οικειότητας, επίσης, ντοπαμίνη, η οποία ενεργοποιεί την οδό ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας, προκαλώντας την επίδραση του συνδυασμού «κίνητρο/ανταμοιβή» κι εδώ μπαίνει το μέρος του «εθισμού» της αγάπης. Αναζητούμε την ανταμοιβή της αγάπης ακόμα και μέσα από εμπόδια που μπορεί να είναι επικίνδυνα ή επώδυνα.

Κατά τη διάρκεια του σεξ τα επίπεδα κορτιζόλης μειώνονται. Η κορτιζόλη είναι η κύρια ορμόνη του «στρες» που απελευθερώνεται σε έντονες καταστάσεις. Τα χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης μας βοηθούν να χαλαρώνουμε. Τα επίπεδα σεροτονίνης πέφτουν — κι αν σκεφτείς ότι ο εγκέφαλος των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) έχει επίσης χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης μπορείς να υποθέσεις γιατί το να είσαι ερωτευμένος μπορεί να σε κάνει να ενεργείς με ιδεοψυχαναγκαστικές τάσεις.

Τα αποτελέσματα της μελέτης του Χάρβαρντ, σε συνδυασμό με τη μελέτη fMRI της Fisher υποδηλώνουν πολύ έντονα ότι επειδή η αγάπη παρέχει ένα είδος χημικής ανατροφοδότησης στον εγκέφαλό μας και η αναδημιουργία αυτής της χημικής απόκρισης μπορεί τελικά να γίνει επιθυμία ή κίνητρό να παραμείνουμε ερωτευμένοι.

Οι πρώτες μας αγάπες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επουλωθούν;

Έχοντας αυτά τα στοιχεία στο μυαλό, μπορούμε να θυμηθούμε πώς ήταν να είσαι ερωτευμένος και να χωρίζεις για πρώτη φορά βιώνοντας όλες αυτές τις ορμονικές εκρήξεις. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2017 από το Journal of Positive Psychology, το 71% των ανθρώπων είναι σε θέση να διαχειριστούν έναν χωρισμό μέσα σε διάστημα τριών μηνών μετά το τέλος της σχέσης.

Πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι ο εγκέφαλός μας βιώνει κάτι σαν εθισμό όταν είμαστε ερωτευμένοι. Η πρώτη φορά μπορεί να είναι η πιο σημαντική γιατί είναι η βάση. Πιθανότατα, βιώσαμε την πρώτη μας αγάπη κατά τη διάρκεια της εφηβείας που ο εγκέφαλός μας ήταν ακόμη σε ανάπτυξη.

Και τώρα ας αναρωτηθούμε: σκεφτόμαστε την πρώτη μας αγάπη με νοσταλγία όταν ακούμε ένα συγκεκριμένο τραγούδι ή βλέπουμε μια φωτογραφία του ίδιου του προσώπου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Οι ειδικοί απαντούν ότι για αυτό ευθύνονται αυτές οι ορμονικές αλληλεπιδράσεις που αποτυπώνονται στις αισθητήριες περιοχές του εγκεφάλου σε μια περίοδο της ζωής μας που οι νευρολογικές εξελίξεις που βιώνουμε διαμορφώνουν αυτό που είμαστε.

Ο Τζέφερσον Σίνγκερ, ψυχολόγος που εστιάζει στην αυτοβιογραφική μνήμη, λέει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν ένα «memory bump» ή χτύπημα μνήμης» μεταξύ 15 και 26 ετών. Αυτό συμβαίνει σε κάθε είδους πρωτιές (οδήγηση αυτοκινήτου, πρώτη φορά σεξ, κ.λπ.). Αργότερα στη ζωή, αυτές οι αναμνήσεις τείνουν να έχουν μεγαλύτερη επίδραση, επειδή αποτυπώθηκαν όταν η μνήμη μας ήταν στο αποκορύφωμά της. Αυτή η ιδέα επιβεβαιώνεται και από γνωστικούς επιστήμονες στο MIT, οι οποίοι εξήγησαν ότι η συνολική ισχύς επεξεργασίας του εγκεφάλου και η κορύφωση της μνήμης των λεπτομερειών για τον εγκέφαλό μας συμβαίνει περίπου στην ηλικία των 18 ετών. Σύμφωνα με τον Δρ Niloo Dardashti, θεραπευτή ζευγαριών με έδρα τη Νέα Υόρκη, τα συναισθήματα που βιώνουμε με την πρώτη μας αγάπη διαμορφώνουν το πώς προσεγγίζουμε τις μελλοντικές σχέσεις μας. Ακριβώς όπως η αντίληψή μας για την πλατωνική και οικογενειακή αγάπη σφυρηλατείται στην παιδική ηλικία από τους γονείς ή τους φροντιστές μας, η ιδέα μας για τη ρομαντική αγάπη επηρεάζεται από το πώς τη βιώνουμε για πρώτη φορά. Μπορεί να είναι νωρίς ακόμα για να καταλήξουμε σχετικά με τις πραγματικές επιπτώσεις της αγάπης στον ανθρώπινο εγκέφαλο, αλλά από ό,τι καταλαβαίνουμε μέχρι στιγμής, η αγάπη δεν μας επηρεάζει μόνο όσο τη βιώνουμε. Ο αντίκτυπός της μπορεί να γίνει αισθητός για το υπόλοιπο της ζωής μας, και η δύναμη αυτού του φαινομένου μπορεί να είναι δύσκολο να εξηγηθεί και να κατανοηθεί, όπως είπε κάποτε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν: «Πώς στο καλό να εξηγήσεις με όρους χημείας και φυσικής ένα τόσο σημαντικό βιολογικό φαινόμενο όσο η πρώτη αγάπη;»