Ήταν Δεκέμβριος του 2019 όταν ο ιός που πήρε το όνομά του επειδή στην μικροσκοπική του εξέταση έμοιαζε με κορώνα, έκανε την εμφάνισή του και άλλαξε την καθημερινή ζωή κυριολεκτικά όλου του πλανήτη. Από τότε, μετράμε στη χώρα μας τρία lockdown, εκατοντάδες διασωληνωμένους, νεκρούς, καθημερινά νέα κρούσματα και οπωσδήποτε πιο πολλούς φορείς που δεν γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι ότι έχουν την νόσο.
Η αλήθεια είναι πως η ψυχραιμία δεν είναι το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της πανδημίας. Η ελλιπής ενημέρωση, η άγνοια, ο φόβος, η καχυποψία και η παραπληροφόρηση σε συνδυασμό με το social distancing και τα απανωτά lockdown έκαναν τον κορωνοϊό να μπερδέψει πολύ τον κόσμο. To αποτέλεσμα; Οι περισσότεροι να μην έχουμε σαφή εικόνα για το τι ακριβώς είναι αυτό που συμβαίνει τριγύρω μας. Για τον λόγο αυτό, αποφασίσαμε να μάθουμε.
Επισκέφθηκα το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών και μίλησα με τον Διευθυντή Ερευνών στον τομέα της Ανοσοβιολογίας, Βαγγέλη Ανδρεάκο, ο οποίος μου εξήγησε όλα όσα τον ρώτησα και μου αποσαφήνισε τα πάντα.
Ναι, έχω πλέον μια σαφή εικόνα του τι ακριβώς είναι ο Covid, γιατί φοράω μάσκα και αν το εμβόλιο είναι ασφαλές. Τώρα θα μάθεις κι εσύ. Μας ευχαριστείς μετά, αν και δεν το κάναμε γι αυτό. Το κάναμε γιατί θέλαμε επιτέλους να μάθουμε όλοι τι πραγματικά συμβαίνει και κλειστήκαμε σπίτια μας, δεν βλέπουμε τους αγαπημένους μας και φοβόμαστε να αγκαλιαστούμε όπως παλιά.
Ο Βαγγέλης Ανδρεάκος είναι ένας εξαιρετικός επιστήμονας της νέας γενιάς που –ειλικρινά προσπάθησε πολύ και το εκτιμώ- να μου κάνει όσο το δυνατόν πιο κατανοητές έννοιες οι οποίες αρχικά με έκαναν να τις ακούω και πάνω από το κεφάλι μου να σχηματίζεται ένα τεράστιο αόρατο ερωτηματικό, ενώ ένιωθα τις ‘ασφάλειες’ του εγκεφάλου μου να καίγονται μία μία όταν έκαναν εντατική προσπάθεια να κατανοήσουν τις διαφορές του DNA από το RNA.
Μακάρι, αυτά τα μυαλά, να έβγαιναν περισσότερο να μιλήσουν στον απλό κόσμο. Είναι άλλωστε οι super heroes του σήμερα. Το να κάνεις πειράματα μέσα σε εργαστήρια και να προσπαθείς να σώσεις τον κόσμο επιχειρώντας μέσα σε δοκιμαστικούς σωλήνες παλεύοντας με κύτταρα που διατηρούνται σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακό αν το δεις στην πράξη.
Η συνάντησή μας έγινε στο κτίριο -με σχήμα διαβήτη- του ΙΙΒΕΑΑ, του μεγαλύτερου ανεξάρτητου βιοϊατρικού ερευνητικού κέντρου της Ελλάδας που έχει στόχο τη διασύνδεση της έρευνας με την κλινική πράξη- αυτό ήταν άλλωστε το όραμα του θεμελιωτή του καθηγητή Γρηγόριου Σκαλκέα.
Σε αυτό το μέρος λοιπόν γίνεται πλέον το μεγαλύτερο μερίδιο ελέγχων των τεστ κορονοϊού στην χώρα, καθώς υπάρχει μεγάλη ανάγκη να αντιμετωπιστεί ο τεράστιος όγκος τεστ πιθανών κρουσμάτων.
Τις απαντήσεις για κατά μέσο όρο 2000 τεστ ημερησίως, ο οποίος είναι και ο μεγαλύτερος αριθμός δίνει στον ΕΟΔΥ το συγκεκριμένο κέντρο. Επίσης εκεί ασχολούνται και με τις περιβόητες ‘μεταλλάξεις’ του ιού. Αξίζει να σημειωθεί πως τα μοριακά τεστ είναι τα πλέον αξιόπιστα για τη διάγνωση και πως η επιδημιολογική επιτήρηση της χώρας όσον αφορά στις μεταλλάξεις του κορωνοϊού γίνεται μόνο στο ΙΙΒΕΑΑ.
Ο συγκεκριμένος κορωνοϊός λοιπόν που προκάλεσε την πανδημία λέγεται Sars cov2 και η ασθένεια που προκαλεί covid-19. Όσον αφορά στις μεταλλάξεις, οι ιοί έχουν την τάση γενικότερα να μεταλλάσσονται. Το ίδιο συμβαίνει και με τον συγκεκριμένο. Πόσο όμως σοβαρές είναι αυτές οι μεταλλάξεις; Θα πρέπει να φοβάται ο κόσμος επιπλέον; Η απάντηση του Βαγγέλη Ανδρεάκου είναι ξεκάθαρη: «Οι ιοί αυτοί κάνουν μεταλλάξεις, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, αντιθέτως είναι κάτι το αναμενόμενο. Δεν τίθεται θέμα πανικού, απλώς οφείλουμε να παρατηρούμε το γεγονός προσεκτικά στο πλαίσιο της επιδημιολογικής επιτήρησης.»
Μάλιστα όσον αφορά στα εμβόλια για τα οποία έχει γίνει τόσος λόγος και υπάρχει ακόμα περισσότερη παραφιλολογία, η τοποθέτηση του είναι επίσης καθησυχαστική:
«Τα συγκεκριμένα εμβόλια οπωσδήποτε λειτουργούν και απέναντι στον αρχικό ιό αλλά και στις μεταλλάξεις του. Θα πάρει πολλά χρόνια να μεταλλαχτεί τόσο ο ιός ώστε να ξεφύγει των συγκεκριμένων εμβολίων, και αυτό θα μπορεί να συμβεί μόνο υπό ορισμένες συνθήκες. Όχι ακόμα. Επιπλέον, οι πλατφόρμες πάνω στις οποίες είναι βασισμένα, δεν είναι ξαφνικές, ούτε εμφανίστηκαν τώρα αιφνιδιαστικά μέσα σε τρεις μήνες, αλλά έχουν δοκιμαστεί σε βάθος χρόνου σε άλλες ασθένειες όπως πχ. σε καρκίνο και άλλα είδη ιών, απλώς λόγω του υπερεπείγοντος του πράγματος έγινε η λεγόμενη ταχεία έγκριση. Υπάρχει μια επένδυση 25 ετών πίσω από όλο αυτό, δεν είναι κάτι χθεσινό, έχουν δουλευτεί πάνω σε προϋπάρχουσες βάσεις. Οι ηλικίες άνω των 60 ετών θα πρέπει να ακολουθήσουν τις οδηγίες και να το κάνουν άμεσα το εμβόλιο που μέρα με την μέρα αποδεικνύεται όλο και πιο ασφαλές. Παγκοσμίως έχουν ήδη εμβολιαστεί εκατομμύρια άνθρωποι. Υπάρχει ήδη δίκτυο ασφαλείας: το επιστημονικό background υπάρχει από το 2003 όταν η ανθρωπότητα αντιμετώπισε τον Sars-Cov 1. Οι παρενέργειες είναι σπάνιες. Στις μικρότερες ηλικίες κάτω των 50 ετών είναι εξαιρετικά σπάνιο να νοσήσει κάποιος βαριά από Covid. Αργότερα πάντως, με τη διαθεσιμότητα περισσότερων εμβολίων μπορούν να εμβολιαστούν κι αυτές οι ηλικιακές ομάδες για να σταματήσει εντελώς η διασπορά του ιού.»
Πως ‘χτυπάει’ όμως ο κορωνοϊός τον ανθρώπινο οργανισμό;
Ο Βαγγέλης Ανδρεάκος εξήγησε ακριβώς το πώς λειτουργεί ο Sars Cov2: «Aρχικά ο συγκεκριμένος ιός προσβάλλει το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου, δηλαδή την μύτη και το λαιμό. Τότε, το ανοσοποιητικό αρχίζει να τον πολεμά. Εάν δεν τα καταφέρει, ο ιός εξαπλώνεται στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα, δηλαδή κατεβαίνει στον πνεύμονα. Εκεί πλέον δημιουργείται φλεγμονή που δεν είναι κάτι παραπάνω από την υπερενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος να νικήσει τον ιό. Και θα τον κερδίσει. Εδώ όμως υπάρχει ένα αλλά. Στο πλαίσιο αυτής της μάχης, θα κάνει ζημιά στον πνεύμονα, ο οποίος γεμίζει υγρά και δυσκολεύεται η ανταλλαγή οξυγόνου, δηλαδή δεν περνάει το οξυγόνο στο αίμα. Έτσι έρχεται η υποστήριξη με οξυγόνο, η διασωλήνωση και γενικότερα οι προσπάθειες αερισμού των πνευμόνων. Καθώς καταλαβαίνετε, εκεί είναι που τα υποκείμενα νοσήματα παίζουν ρόλο, καθώς δεν βοηθούν την όλη κλινική κατάσταση. Συμπερασματικά πεθαίνεις από την υπερπροσπάθεια να νικήσεις τον ιό. Ουσιαστικά τον κερδίζεις, αλλά δεν διαθέτεις πλέον άλλες δυνάμεις για να εξακολουθήσεις να ζεις.»
Όσον αφορά στις μάσκες και στο πλύσιμο των χεριών, ο κ. Ανδρεάκος ήταν κατηγορηματικός
«Οι βασικοί τρόποι προφύλαξης είναι οι μάσκες, καθώς ο ιός είναι αναπνευστικός και μεταδίδεται κυρίως με το βήχα και το φτέρνισμα, ίσως και με την ανάσα από μικρή απόσταση. Όσον αφορά στο πλύσιμο των χεριών καλό είναι να τα πλένει κανείς για λόγους υγιεινής αλλά ο ιός δεν κολλάει αν αγγίξεις κάτι. Δεν θα μεταδώσεις ένα μικρόβιο που ζει στο αναπνευστικό σύστημα πιάνοντάς το. Αυτό που θα πρέπει να προσέχουμε είναι να μην συνωστιζόμαστε και να φοράμε μια μάσκα κατά προτίμηση ιατρικών προδιαγραφών. Όποιος έχει κρυώσει θα πρέπει να προσέχει να μην έρχεται σε επαφή με τους άλλους αλλά και να φοράει μάσκα. Αυτό σημαίνει ατομική ευθύνη. Όλα τα υπόλοιπα είναι υπερβολές που απλώς πανικοβάλλουν και κουράζουν τον κόσμο.»
Έφυγα από τη συνάντησή μας ήρεμη, διότι μετά από έναν ολόκληρο χρόνο, κατάφερα να καταλάβω τι ακριβώς συμβαίνει γύρω μου αφού είχα ακούσει τα πάντα χωρίς να καταλαβαίνω ούτε τα μισά. Επιτέλους, ένιωσα πως υπάρχουν κάποιοι ειδικοί επιστήμονες που μπορούν με πολύ απλά λόγια, να ηρεμήσουν τα βομβαρδισμένα και μπερδεμένα πλήθη μιλώντας τους χωρίς δυσνόητες ορολογίες και διάθεση πανικού.
Επέστρεψα στο σπίτι και είπα στη μητέρα μου – κάτι που μέχρι τώρα απέφευγα- να πάει στο ραντεβού της για τον εμβολιασμό χωρίς να φοβάται καθόλου. Μόνο καλό μπορεί να της κάνει. Από σήμερα, ο κορωνοϊός δεν με φοβίζει πλέον γιατί δεν μου είναι κάτι άγνωστο. Πλέον ξέρω ότι έπαψες να τον φοβάσαι κι εσύ. Θα περάσει.
Υπομονή και μάσκα.
