Μήπως τελικά η καθημερινή κούραση που νιώθεις οφείλεται στο σύνδρομο «burnout»; Πρόκειται για μια ύπουλη ψυχοσωματική διαταραχή και πλήττει κατά κύριο λόγο άτομα με στρεσογόνα επαγγέλματα.
Τι είναι στην ουσία όμως το σύνδρομο “burnout”;
To λεγόμενο “burnout” είναι ουσιαστικά συνυφασμένο με την ψυχική και σωματική υπερκόπωση. Αρκετά συχνά δεν απουσιάζει η έλλειψη ενδιαφέροντος καθώς και μιας μορφής απάθεια σε ό,τι έχει να κάνει με τη δουλειά και την παραγωγικότητα του ατόμου.
Ο Graham Greene, είναι ο άνθρωπος που εισήγαγε πρώτος τον όρο ‘’burnout’’, στο μυθιστόρημα του ‘’Burnt Out Case” (1960) και κάνει λόγο για μια «επίθεση τεράστιας αδιαφορίας». Μιας και ο εν λόγω ήρωας του πάσχει από μια σχεδόν νοσηρή ανηδονία. Εν συντομία, θα λέγαμε πως στον πάσχοντα δημιουργείται ένα ιδιαίτερα έντονο ψυχικό μούδιασμα και μια συναισθηματική αποστασιοποίηση, η οποία σταδιακά έχει την τάση να επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωής του.
Με την πάροδο του χρόνου, οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν το φαινόμενο ολοένα και περισσότερο, με σκοπό να καταλήξουν σε έναν ευρέως αποδεκτό ορισμό. Τελικά δεν άργησε να συμβεί, μιας και το 1982, η ψυχολόγος Christina Μaslash έδωσε την καταλληλότερη σημασιολογία λέγοντας το εξής: To λεγόμενο ‘’burnout’’ είναι ένα σύνδρομο το οποίο όμως σχετίζεται με τη σωματική και ψυχική εξουθένωση και δημιουργείται σε όσους αναπτύσσουν επαγγελματική σχέση με άλλους ανθρώπους.
Εάν υποθέτεις πως είσαι ο μόνος ή η μόνη που πάσχει από αυτό το σύνδρομο, ή εάν νομίζεις πως τα νούμερα των πασχόντων είναι μικρά, έρχομαι για να σε διαψεύσω μιας και στην Ευρώπη πάνω από 1 στους 4 εργαζομένους υποφέρει από εργασιακό στρες. Επιπλέον και σύμφωνα με έρευνες, οι μισοί Έλληνες έχουν την τάση να εμφανίζουν συμπτώματα του συνδρόμου.
Ποια είναι λοιπόν τα 4 βασικά συμπτώματα της πορείας του Burn Out Syndrome;
1 | Μόνιμη πίεση
Μόνο στη σκέψη του τι προβλέπεται να συμβεί στον εργασιακό χώρο, το άτομο αισθάνεται έντονη πίεση και στρες. Σφίξιμο στο στήθος, στο στομάχι, εφίδρωση και αίσθημα ναυτίας είναι κάποια από τα πιο συνηθισμένα και χαρακτηριστικά συμπτώματα τα οποία παρατηρούνται.
2 | Εργασιομανία
Σε αυτό το στάδιο το άτομο αδυνατεί να σκεφτεί κάτι άλλο πέραν της δουλειάς του. Στον ελεύθερο χρόνο, εάν φυσικά υπάρχει, επικρατεί μια παρόμοια κατάσταση και η ιστορία επαναλαμβάνεται σε καθημερινή βάση. Η μόνη ενέργεια που τελικά απομένει καταλήγει να αφιερώνεται στον ύπνο, κάτι το οποίο είναι απολύτως φυσιολογικό μιας και ο οργανισμός σε αυτό το στάδιο είναι εμφανώς εξουθενωμένος. Όσο για τα σωματικά μηνύματα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν εδώ, ο πονοκέφαλος, η ημικρανία, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η ψωρίαση, και ορισμένα άλλα δερματικά προβλήματα είναι μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να προκύψουν ύστερα από μια διαρκή περίοδο κατάστασης άγχους.
3 | Μειωμένη ποιότητα εργασίας
Το ‘’burnout’’ δεν επηρεάζει μόνο το σώμα και την ψυχολογία μας αλλά και την ποιότητα της δουλειάς. Εάν για παράδειγμα η αλληλεπίδραση με τους συναδέλφους ή τους πελάτες έχει πάψει να μοιάζει παραγωγική, ίσως να οφείλεται στην εργασιακή εξάντληση που έχει υποστεί το άτομο. Σε αυτό το στάδιο παρατηρείται ακόμη μεγαλύτερη εξάντληση και συνήθως απογοήτευση από το ίδιο το πρόσωπο για τον εαυτό του.
4 | Απόγνωση. Μελαγχολία. Αγχώδεις Διαταραχές. Όλα σε ένα!
Πρόκειται για το τέταρτο και τελευταίο στάδιο. Εδώ το άτομο συνήθως βρίσκεται σε κατάσταση πανικού και πλήρης απόγνωσης, μιας και αισθάνεται έντονα καταβεβλημένο. Στη περίπτωση αυτή, πιθανόν η μόνη δυνατή λύση να είναι η απομάκρυνση από τον χώρο εργασίας για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
Υποφέρεις από το λεγόμενο ‘’burnout’’; Εάν ναι, πιθανόν να βιώνεις και κάποια από τα ακόλουθα συμπτώματα:
• Koύραση και έντονη αδυναμία • Αναβλητικότητα για πράγματα που επείγουν • Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα • Αλλαγές στον ύπνο και την διατροφή • Σωματικούς πόνους • Αίσθημα αποτυχίας και απόγνωσης • Μόνιμη τάση να δημιουργείς αρνητικές σκέψεις • Εκνευρισμό και υπερβολική κριτική προς τους γύρω σου • Χρήση ουσιών, υπερκατανάλωση τροφίμων, έλλειψη επαρκούς διατροφής κλπ.
Υπάρχει λύση; Πώς αντιμετωπίζεται;
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το πιο σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση του συνδρόμου ‘’burnout’’ είναι σε πρώτη φάση η ξεκούραση, μιας και όταν το σώμα αλλά και το μυαλό μας προειδοποιεί ότι πρέπει να σταματήσουμε οτιδήποτε μας εξαντλεί, σειρά έχει να το ακούσουμε. Το αμέσως επόμενο βήμα απαιτεί να μάθουμε να δεχόμαστε κάθε μορφής αποτυχία, ή έστω το γεγονός ότι δεν γίνεται να είμαστε πάντα τέλειοι και μάλιστα επί 24ώρου βάσης.
Πολύ βοηθητικό σε όλο αυτό είναι επίσης το να μάθουμε να ζητάμε βοήθεια, όταν και εφόσον είναι σημαντικό. Μπορούμε ακόμη να προσπαθούμε βήμα-βήμα ώστε να οργανώνουμε καλύτερα τον χρόνο της δουλειάς μας αλλά και τον χρόνο που μας απομένει για τον εαυτό μας. Ο απώτερος σκοπός άλλωστε είναι να απομένει ποιοτικός χρόνος για τον εαυτό μας, μιας και οι ψυχοσωματικές ανάγκες οφείλουν πάντα να μπαίνουν σε πρώτο πλάνο.
Είναι γεγονός πως οι υψηλές απαιτήσεις, οι συνεχείς ευθύνες, ο ανταγωνισμός, οι χαμηλές απολαβές και τα εξαντλητικά ωράρια μπορούν πράγματι και με μεγάλη επιτυχία να οδηγήσουν τον εαυτό μας στη λεγόμενη επαγγελματική εξουθένωση. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει όμως πως δεν υπάρχουν λύσεις με τις οποίες μπορούμε κυριολεκτικά να γλιτώσουμε μια για πάντα από αυτό.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα είναι να μουντζουρώσεις τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ δουλειάς και παιχνιδιού! – Αrnold J. Toynbee
