Σκύλος- θεραπευτής… Αν έχεις σκύλο, ξέρεις πως στα δύσκολα αλλά και στα εύκολα, ο μικρός ήρωάς σου είναι εκεί. Θα αισθανθεί πως νιώθεις, θα σε βοηθήσει να προχωρήσεις, θα σου αλλάξει προς το καλύτερο την καθημερινότητα και θα σε κάνει να σκεφτείς πως «Ναι, αυτό είναι η ζωή. Απλά πράγματα, όπως ηρεμία, αγάπη και βόλτες».

Έτσι λιτά, χωρίς πολλή σκέψη και στρες.

Και με αυτό τον προβληματισμό, κάπου ανάμεσα στις συνεντεύξεις με τους ήρωες της διπλανής πόρτας και στη θέα της σκυλίτσας μου της Rumba, ανακάλυψα τον επαγγελματία σκύλο- θεραπευτή (γιατί ερασιτεχνικά κάθε σκύλος μάς θεραπεύει). Το DogTherapy λοιπόν και τα μέλη του αποτελούν το ζωντανό παράδειγμα ότι ο ήρωας της διπλανής πόρτας μπορεί να έχει και τέσσερα πόδια!

Γιατί λένε πως τα συναισθήματα του σκύλου θυμίζουν τα συναισθήματα των ηρώων της αρχαιότητας;

Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Freud σε μία συνέντευξή του στο «Glimpses of the Great» το 1930, «Τα συναισθήματα του σκύλου θυμίζουν τα συναισθήματα των ηρώων της αρχαιότητας. Ίσως γι’ αυτό, ασυνείδητα, δίνουμε στους σκύλους μας ονόματα αρχαίων ηρώων, όπως Αχιλλέας, Έκτορας κ.ά.».

Και στις δύο περιπτώσεις η αγνότητα αυτών καθώς κι ο τρόπος που εξωτερικεύονται, ο πρωτόγονος κι εξευγενισμένος, μάς κάνει να πιστεύουμε πως η εκδήλωση των συναισθημάτων όπως είναι η αγάπη, η στοργή, η τρυφερότητα, η συμπόνια, η χαρά, η υπερηφάνεια αλλά κι ο θυμός, η λύπη ή φόβος γίνεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Ποιος είναι αυτός; Η κοινή βάση, που έχουν οι ήρωες της αρχαιότητας και οι σκύλοι, η οποία δεν είναι άλλη από την αγνότητα, την ανιδιοτέλεια και την αίσθηση του δικαίου.

Όπως λοιπόν οι αρχαίοι ήρωες είχαν ως κύριο χαρακτηριστικό να μάχονται για το κοινό καλό, έτσι και οι σκύλοι ορμώμενοι από την ανάγκη τους να ευχαριστήσουν τον άνθρωπο νιώθουν κι εκφράζουν τα κύρια συναισθήματά τους με τον ίδιο ζήλο και την ίδια ένταση.

Τι έργο προσφέρει ένας σκύλος θεραπείας;

Ο σκύλος θεραπείας μπορεί να προσφέρει μέσα σε ατομικές συνεδρίες ή μέσα σε ομάδες στήριξης. Πιο συγκεκριμένα για την κάθε περίπτωση…

Σε συνεδρίες που πραγματοποιεί η ομάδα του Dogtherapy υπάρχει ο σκύλος θεραπείας, ο θεραπευόμενος κι ο ειδικός θεραπευτής (ψυχολόγος, εργοθεραπευτής, λογοθεραπευτής, φυσιοθεραπευτής κ.ά.). Ο χειριστής σκύλου κι ο ειδικός θεραπευτής βγάζουν μαζί τη στοχοθεσία για την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Ο σκύλος θεραπείας ή αλλιώς σκύλος- θεραπευτής παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο μάθημα από την αρχή μέχρι το τέλος, αφού:

• Βοηθάει τον θεραπευόμενο να νιώσει άνετα και να εγκλιματιστεί πιο γρήγορα στον χώρο
• Συμβάλλει στην αυτοσυγκέντρωση κι αυτοσυγκράτηση
• Φροντίζει για τη λεπτή και την αδρή κινητικότητα
• Ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να ξεκινήσει, να προσπαθήσει και να τελειώσει τις γραπτές ή προφορικές εργασίες
• Κάνει τον θεραπευόμενο να μιλάει δυνατά και σταθερά, βελτιώνοντας την άρθρωση
• «Δίνει ιδέες» για την ανάπτυξη της φαντασίας
• Προωθεί την ανάπτυξη και κυρίως την κατανόηση συναισθημάτων
• Ενισχύει την κοινωνικοποίηση
• Βοηθάει στην κίνηση του σώματος ως στήριγμα (πρακτικά)
• Λειτουργεί σαν κίνητρο για το άτομο ώστε να πραγματοποιήσει ασκήσεις

Ο σκύλος- θεραπευτής αποτελεί το έμψυχο μέσο, που θα αναπτύξει φυσικά κι αβίαστα την ενσυναίσθηση, θα δώσει κίνητρο για την τήρηση ενός σταθερού, καθημερινού προγράμματος και θα προσφέρει λύσεις σε ενδεχόμενες κρίσεις κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος. Επιπλέον ένας σκύλος θεραπείας φροντίζει να κρατήσει για αρκετή ώρα το άτομο στην καρέκλα (κυρίως σε περιπτώσεις θεραπείας ΔΕΠΥ) και βοηθάει το άτομο να κατανοήσει απλές, καθημερινές διαδικασίες και τη σημαντικότητά τους (π.χ. χτενίζομαι, βουρτσίζω τα δόντια μου).

Σε ομάδες στήριξης από την άλλη, ο σκύλος- θεραπείας έχει τον σκοπό να βοηθήσει το άτομο συναισθηματικά. Είναι εκεί για να το διατηρήσει ήρεμο, να του περιορίσει το άγχος ή τη νευρικότητα και τελικά να το οδηγήσει στη συναισθηματική ανάκαμψη ώστε να μπορέσει ο θεραπευτής να φτάσει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

 Ποια άτομα χρειάζονται στη ζωή τους έναν σκύλο θεραπείας;

Ο σκύλος θεραπείας εκπαιδεύεται ώστε να παρέχει συντροφιά, στήριξη και βοήθεια σε ατομικό επίπεδο σε παιδιά που αντιμετωπίζουν αναπτυξιακές διαταραχές ή μαθησιακές δυσκολίες, σε άτομα με ψυχολογικά προβλήματα, διαταραχές ή άλλα ζητήματα ψυχικής υγείας, σε ομάδες των 2 έως 5 ατόμων (αναλόγως το περιβάλλον και τα άτομα) καθώς και σ’ επισκέψεις σε άτομα που διαμένουν σε δομές φιλοξενίας, όπως νοσοκομεία, κλινικές, οίκους ευγηρίας καθώς η παραμονή σε τέτοιους χώρους συνοδεύεται συχνά από μη φυσιολογικές αντιδράσεις και συνθήκες εντόνου στρες.

Ο σκύλος- θεραπευτής είναι εκπαιδευμένος να βοηθάει στη διαδικασία της αποκατάστασης, με την παρουσία του χειριστή του, σε συνεδρίες κατ’ οίκον ή σε συνεδρίες που γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα.

Ποιο είναι το φάσμα των θεραπευτικών ιδιοτήτων ενός σκύλου;

Στο θεραπευτικό εύρος ενός ειδικά εκπαιδευμένου σκύλου εντάσσονται τα εξής:

• Αγχώδεις διαταραχές (και συμπτώματα όπως κρίσεις πανικού κτλ.)
• Μετατραυματικό στρες
• Κατάθλιψη
• Μαθησιακές δυσκολίες
• Έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης
• Αυτισμός και Asperger
• Σύνδρομο Down
• Νοητική στέρηση

Ποια είναι η διαφορά του therapy dog από το service dog;

Ο σκύλος θεραπείας (therapy dog) είναι ειδικά εκπαιδευμένος για παροχή βοήθειας και συντροφιάς σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν καταστάσεις με έντονο στρες σε μονάδες θεραπείας  όπως νοσοκομεία, γηροκομεία, ειδικά σχολεία, σε φυσικές καταστροφές  και σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή αναπτυξιακές διαταραχές καθώς και σε ανθρώπους με ψυχιατρικά ή ψυχολογικά προβλήματα.

O σκύλος υπηρεσίας από την άλλη (service dog) εκπαιδεύεται συγκεκριμένα, για να βοηθήσει ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων με ορισμένη δυσκολία. Ο σκύλος υπηρεσίας ακολουθεί συγκεκριμένη εκπαίδευση, ώστε να παρέχει βοήθεια σ’ ένα άτομο.

Η  θεραπευτική σχέση αφορά σε συγκεκριμένο αίτημα (δυσκολία, πρόβλημα όπως αντιμετώπιση κρίσης πανικού, συνύπαρξη με άτομο σε αναπηρική καρέκλα ή αναπηρικό αμαξίδιο, εύρεση αντικειμένων κτλ).

Πως μας «μιλάει» ο σκύλος;

Όπως ο άνθρωπος έτσι και ο σκύλος έχει αναπτύξει τον δικό του τρόπο ομιλίας. Ο σκύλος με κάθε του κίνηση και με κάθε μορφασμό του μιλάει. Μάλιστα θεωρείται ως ένα από τα πιο εκφραστικά ζώα. Για να εκφραστεί, χρησιμοποιεί όλο το σώμα του και κυρίως τα αυτιά, τη φωνή και την ουρά του, που μπορεί να μας εξηγήσει κάθε στιγμή σε ποια κατάσταση βρίσκεται. Πολλές φορές ακόμη και το βλέμμα του αρκεί για να μας «μιλήσει» και να «πει» τα  συναισθήματα του.

Πείτε μας δυο λόγια για εσάς, την έμπνευση και την ιστορία.

Με επικεφαλής τον εκπαιδευτή Κωνσταντίνο Κοίλια, η ομάδα αυτή δημιουργήθηκε με βασικό σκοπό την παροχή βοήθειας κι υποστήριξης σε άτομα των ευπαθών ομάδων, σε παιδιά κι ενήλικες που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακές διαταραχές, ακόμη και προκλήσεις ψυχικής υγείας.

Η καθημερινή επαφή του Κωνσταντίνου με τον σκύλο σε προσωπικό επίπεδο αλλά κι ως μέλος σε  αρκετά φιλοζωικά σωματεία, τού δίδαξε τις θεραπευτικές ιδιότητες που μπορεί να χαρίσει απλόχερα ο σκύλος. Αυτή λοιπόν η πληροφορία τού έδωσε το κίνητρο, για να παρακολουθήσει μαθήματα και στη συνέχεια να εργαστεί ως επαγγελματίας εκπαιδευτής σκύλων θεραπείας κι υπηρεσίας.

Πολύ σύντομα είδε τα εκπληκτικά αποτελέσματα και τον πολύτιμο ρόλο του σκύλου στη θεραπεία κι έτσι αποφάσισε να ξεκινήσει το dogtherapy.gr στην Ελλάδα, πραγματοποιώντας μέχρι και σήμερα θεραπευτικές συνεδρίες σε παιδιά και ενήλικες που το έχουν ανάγκη.

Πείτε μας δυο ιστορίες από την προσφορά σκύλου, με θεαματικά αποτελέσματα (σε ασθενή ή μη).

Η κάθε συνεδρία που πραγματοποιείται με τον σκύλο θεραπείας είναι μοναδική και ξεχωριστή. Τα αποτελέσματα αυτών μπορεί να είναι άμεσα φανερά, είτε να παίρνουν λίγο περισσότερο χρόνο για να επιτευχθεί ο στόχος που έχει θέσει η θεραπευτική ομάδα (ειδικός θεραπευτής, χειριστής σκύλου κι ο επιβλέπων ψυχολόγος). Σε κάθε περίπτωση, γρήγορα ή αργά, τα αποτελέσματα σε ψυχολογικό και σωματικό επίπεδο αξιολογούνται ως θεαματικά!

Πως ένας σκύλος γίνεται ο ήρωας ενός παιδιού;

Πολλές φορές ο σκύλος- θεραπευτής αποκτάει μέσα στις συνεδρίες κάποιες μαγικές ιδιότητες. Ο σκύλος μέσα σε μία στιγμή μπορεί να ακούσει το παιδί, να παίξει μαζί του, να το βοηθήσει στα μαθήματά του, να του εκφράσει τα συναισθήματά του με τον δικό του μοναδικό τρόπο ακόμα και να του μιλήσει. Από τη στιγμή λοιπόν που το παιδί έχει την αμέριστη κι αδιάσπαστη προσοχή από τον σκύλο, αυτομάτως ο δεύτερος παίρνει έναν ρόλο μοναδικό, μέσα στη διαδικασία της θεραπευτικής συνεδρίας, αυτόν του ήρωα.

Τελικά ο σκύλος είναι ένας μικρός ήρωας της διπλανής πόρτας;

Αν αναλογιστούμε σε καθημερινό επίπεδο το μέγεθος της συνεισφοράς ενός σκύλου στη ζωή του ανθρώπου, θα καταλάβουμε πολύ γρήγορα πως ναι είναι ένας μικρός ήρωας της διπλανής πόρτας.

Εκτός από το συναισθηματικό κομμάτι- που ο σκύλος καλύπτει στον άνθρωπο μέσω της ανιδιοτελούς αγάπης, του σεβασμού αλλά και της αφοσίωσης- ο σκύλος βοηθάει και στη σωματική υγεία.

Συγκεκριμένα, η καθημερινή επαφή με τον σκύλο παρέχει στον άνθρωπο πολυεπίπεδα οφέλη, όπως είναι η σωματική και πνευματική εγρήγορση, η συναισθηματική ωριμότητα και η υπευθυνότητα.

Οι θετικές επιδράσεις των ισχυρών δεσμών του ατόμου με τον σκύλο αναγνωρίζονται πλέον από τον επιστημονικό κόσμο και συγκεκριμένα από την ιατρική κοινότητα. Οι ικανότητες και δυνατότητες των τετράποδων φίλων του ανθρώπου επεκτείνονται στον κόσμο της θεραπείας προσφέροντας υποστήριξη, βοήθεια και συντροφιά.