Ο Σταύρος Σβήγκος είναι ένας ηθοποιός που κρύβει εκπλήξεις! Έχει το θάρρος να αναγνωρίσει τις δυσκολίες της εποχής μας, να δοκιμάσει και να δοκιμαστεί σε καινούργια πράγματα και να τα υποστηρίξει με πάθος. Αγαπάει το θέατρο -πολύ το παιδικό-, επιλέγει δουλειές που θα τον προχωρήσουν, αλλά θα τον φέρουν και πιο κοντά στους θεατές. Παίζει μουσική, διαβάζει και μοιράζεται. Με τους δικούς του ανθρώπους, με τους φίλους του, με εμάς!

Αυτή την περίοδο συμμετέχεις στην παράσταση του έργου Ο βίος του Γαλιλαίου του Μπρεχτ που παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου.

Θεωρείται από πολλούς ένα από τα πιο δύσκολα έργα του Μπρεχτ. Μιλάει για μια χρονική περίοδο που η παπική εκκλησία ήταν το κράτος. Τότε όλοι πίστευαν ότι το κέντρο του σύμπαντος είναι η γη  ακίνητη, σταθερή και όλα τα υπόλοιπα κινούνται γύρω της. Αυτή τη ανάγνωση του σύμπαντος υποστήριζε και η Αγία Γραφή. Όποιος ισχυριζόταν κάτι διαφορετικό, συνήθως καιγόταν στην πυρά.  Ο Γαλιλαίος τότε -όπως βλέπουμε στο έργο- έκανε τα πάντα για να προχωρήσει την επιστήμη. Πούλησε μέχρι και τον εαυτό του για χάρη της εξέλιξης της επιστήμης ή έτσι τον δικαιολογώ εγώ, διότι κάνω τον μαθητή του και ο μαθητής πάντα είναι ερωτευμένος με τον δάσκαλο. Ο Γαλιλαίος είναι ένας άνθρωπος που δεν βάζει όρια στον εαυτό του και έτσι οδηγείται σε μεγάλες ανακαλύψεις. Όταν τις ανακοινώνει η εκκλησία τον αναγκάζει να ανακαλέσει για να τον αφήσει να ζήσει, πράγμα το οποίο συγκλονίζει την επιστημονική κοινότητα και τους μαθητές του που στρέφονται εναντίον του. Στο τέλος ο Γαλιλαίος κάνει την μεγάλη ανατροπή και καταφέρνει μέσα στη φυλακή της εκκλησίας να ολοκληρώσει το πιο σημαντικό του έργο, τους Διαλόγους. Ο μαθητής του συνεχίζει κι αυτός το επιστημονικό του έργο. Η πραγματική ιστορία του Γαλιλαίου έχει διαφορές από το έργο του Μπρεχτ. Άλλωστε ο Μπρεχτ έχει συμπεριλάβει αυτοβιογραφικά στοιχεία. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη παράσταση που παίζει με τον χρόνο. Μπορεί να μιλάει για το 1600 αλλά αγγίζει και το 2015.

Δεν αποτελεί πολύ σκληρή συνειδητοποίηση το ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου;

Είναι μία τρομερή ελευθερία.

Το έργο μιλάει για την ευθύνη του επιστήμονα μέσω της οποίας ο Μπρεχτ διερωτάται και για την ευθύνη του καλλιτέχνη. Στην δική μας εποχή ποια είναι;

Στο έργο ο Γαλιλαίος ερωτάται για ποιον λόγο δουλεύει για την επιστήμη, ποιος είναι ο σκοπός του, να μπορέσει η επιστήμη να κάνει βιώσιμη την ζωή πάνω στη γη ή για να εξυπηρετεί την κάθε εξουσία; Εκείνος απαντάει πως θα ήθελε πάντα τις γνώσεις του να τις χρησιμοποιεί για το καλό της ανθρωπότητας. Η ευθύνη του καλλιτέχνη στην εποχή μας περνάει κρίση. Υπάρχει δυσκολία στο να καταφέρει ο καλλιτέχνης να εκφραστεί ελεύθερα μακριά από αυλές και εξουσίες διαφόρων ειδών. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να μένει κανείς πιστός στην καλλιτεχνική του ιδεολογία, να εκφράζεται και να δημιουργεί.

Είναι σημαντικότερο να είναι κανείς πιστός στην ιδεολογία του ή να προσαρμόζεται;

Είναι ωραίο να είσαι πιστός στην ιδεολογία σου, αλλά να μην εθελοτυφλείς, να κατανοείς τα αδύναμα σημεία της και να ξέρεις πότε αξίζει να επιμείνεις και πότε όχι. Οι ιδεολογίες πλέον χωράνε πολλά πράγματα. Η καλύτερη ιδεολογία είναι η κοινή λογική. Δε πρέπει να είμαστε κλεισμένοι και περιορισμένοι σε αυτό που πιστεύουμε γιατί τα πράγματα είναι πολύπλοκα. Βέβαια, τα πάντα μπορούν να σχολιάζονται, χωρίς να κρίνονται με κακή πρόθεση και απόλυτη διάθεση.

Το έργο αυτό έχει έντονη πολιτική διάσταση. Ποιος είναι ο ρόλος του θεάτρου σήμερα;

Παρόλο που είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα σήμερα και έχουμε πολλά μέτωπα ανοιχτά και πολλές εκφάνσεις της τέχνης που είναι ανάπηρες, υπάρχουν σκηνές που κάνουν πολύ σημαντικές δουλειές και συμβάλλουν στην παιδεία μας. Το πιο σημαντικό είναι να γίνεται διάλογος με τους θεατές. Το έχω καταλάβει αυτό έντονα στο παιδικό θέατρο. Το θέατρο είναι ο χώρος που μοιράζεσαι την παιδεία σου με τον θεατή και αυτός την δική του μαζί σου.

Πως είναι η εμπειρία του παιδικού θεάτρου με την παράσταση του έργου Ο κλέφτης των 7 κάκτων;

Μου αρέσει πολύ το παιδικό θέατρο. Στο συγκεκριμένο, χαίρομαι ιδιαίτερα που δούλεψα με τον σκηνοθέτη Παντελή Δεντάκη και βρίσκομαι επί σκηνής με τον Θοδωρή Σκυφτούλη και την Κατερίνα Μαούτσου. Κάθε φορά που παίζουμε ανακαλύπτουμε και κάτι ακόμα και απολαμβάνουμε την παράσταση πάντα. Φέτος είναι η πρώτη φορά που βγαίνω εκτός θεάτρου με την παράσταση και επισκέπτομαι νοσοκομεία, ιδρύματα, ειδικά σχολεία, άπορους ανθρώπους, μετανάστες. Βλέπω μια άλλη πραγματικότητα. Την πρώτη φορά που πήγα σε νοσοκομείο ήμουν μαγκωμένος, αλλά καθώς είδα τα παιδιά μες την πραγματικότητά τους να έχουν αθωότητα, θετική ενέργεια και δύναμη πήρα θάρρος. Πριν ξεκινήσουμε αυτές τις παραστάσεις αναζητούσα βιβλία που θα με βοηθούσαν και θα με ενθάρρυναν και διάβασα το Αγαπητέ θεέ του Έρικ Εμάνουελ Σμιτ. Ήταν υπέροχο και το προτείνω σε όλους.

Διαφέρουν τα παιδιά ως θεατές;

Πολύ. Εμείς μπαίνοντας στο θέατρο υπακούμε στην συνθήκη του, τα παιδιά αντιδρούν αυθόρμητα και αληθινά σ΄ αυτό που βλέπουν. Συμμετέχουν, μιλούν, επικοινωνούν. Απαιτούν την αλήθεια του ηθοποιού και του έργου. Χωρίς την αλήθεια θα βαρεθούν. Πρέπει να μοιραζόμαστε πραγματικά τον κόσμο μας με τα παιδιά. Δεν υπάρχει καλύτερο πράγμα από την επικοινωνία. Αυτήν την περίοδο την έχουμε χάσει -ακόμα και με πολύ κοντινά μας πρόσωπα-.

Ο ήρωας του έργου γίνεται ηθοποιός για να λέει ιστορίες στα παιδιά. Από αυτή την ανάγκη αποφασίζει κάποιος να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα;

Ο ήρωας του έργου είναι ένας άνθρωπος που δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Ό,τι κι αν έχει κάνει, έχει πάει χάλια. Έχει δοκιμάσει όλες τις δουλειές και κάποια στιγμή βρίσκεται σε ένα θέατρο. Ο θιασάρχης του λέει πως αν κάνει έστω κι ένα λάθος δεν θα τον κρατήσει και αυτός από το άγχος του κάνει μόνο λάθη. Στο τέλος αποφασίζει να διασκεδάσει το λάθος του και κάνει το μειονέκτημα, πλεονέκτημα και βρίσκει την ευχαρίστηση σ΄ αυτό που κάνει. Το ζήτημα δεν είναι ότι γίνεται ηθοποιός, είναι ότι βρίσκει τον εαυτό του. Αποδέχεται ότι δεν είναι φοβερό το να κάνεις λάθη.

Η τηλεόραση τι προσδίδει στην εμπειρία σου;

Είναι ένα μέσο πολύ ισχυρό. Έχω κάνει διάφορα πράγματα, μερικά από τα οποία θεωρώ πολύ καλά. Σε κάθε περίπτωση, όταν επιλέγω να κάνω μια δουλειά, σίγουρα θα την υποστηρίξω.

Πως επιλέγεις συνεργασίες;

Τα τελευταία δύο χρόνια έχω προτάσεις, ώστε να τίθεται θέμα επιλογής. Προσπαθώ να επιλέγω συνθήκες που θα με δυσκολέψουν και θα με πάνε παρακάτω. Πολύ μεγάλο ρόλο παίζει το έργο. Φέτος επέλεξα Μπρεχτ γιατί δεν είχα κάνει ποτέ και ήθελα πολύ. Επίσης, υπάρχουν φορές που επιλέγω με οικονομικά κριτήρια.

Πως δουλεύεις τους ρόλους σου; Με την σκηνοθετική κατεύθυνση, με μελέτη ή με το ένστικτο;

Είναι ένας συνδυασμός. Πρώτο βήμα είναι να κατανοήσω το έργο, οπότε μελετάω πολύ στην αρχή. Μετά, σε οδηγεί η διάθεση.  Γενικά, σπάνια συναντάς στο θέατρο ανθρώπους με πολύ συγκεκριμένη μέθοδο. Παρόλα αυτά, και το χάος είναι ωραίο γιατί διαβάζεις πολύ, οξύνεται το ένστικτό σου, πλησιάζεις τους άλλους, βρίσκεις τη θέση σου στην ομάδα, γιατί το θέατρο -ακόμα κι αν κάνεις μονόλογο- είναι ομαδική δουλειά. Όταν μοιράζεσαι μια καλή ιδέα, η δημιουργία γίνεται πυρετός για όλους. Το θέατρο είναι σαν το ποδόσφαιρο: Δίνεις πάσες και βάζεις γκολ!

Τι σε χαλαρώνει μετά από τόσες ώρες δουλειάς;

Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις ισορροπία μεταξύ δουλειάς και ελεύθερου χρόνου. Κάποιες φορές τα καταφέρνω, κάποιες όχι. Υπάρχουν φορές που δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι τα ζητήματα της δουλειάς, ούτε στον ύπνο. Παρόλα αυτά, μου αρέσει να είμαι με ανθρώπους με τους οποίους μπορώ να επικοινωνήσω.

Τι σχεδιάζεις να κάνεις στις γιορτές που έρχονται;

Σίγουρα θα είμαι στο θέατρο. Παράλληλα, θέλω πολύ να δω τους δικούς μου ανθρώπους γιατί τους έχω χάσει τον τελευταίο καιρό λόγω εργασίας. Μεγαλώνοντας κατάλαβα ότι γενικά οι γιορτές δεν είναι τυχαίες, αλλά υπάρχουν για να μας φέρνουν κοντά με τους ανθρώπους που αγαπάμε. Μακάρι όλοι να καταφέρουμε να βρεθούμε με τους ανθρώπους μας, να έχουμε μια ουσιαστική επαφή και να την κρατήσουμε όσο πιο ζεστή γίνεται και μέσα σ΄ όλη τη νέα χρονιά.

Ο Σταύρος Σβήγκος συμμετέχει στην παράσταση του έργου Ο βίος του Γαλιλαίου του Μπέρτολ Μπρεχτ που θα παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο από 5/12 σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου.

Παράλληλα, συμμετέχει στην τηλεοπτική σειρά Το κάτω παρτάλι που προβάλλεται στο κανάλι Mega.

Φωτογραφίες: Sandy & Odysseas [sovisualphotography.com]

Κοστούμι: Tέτη Χαρίτου 

Make up: Ελισάβετ Φώτου