Έχεις ακουστά για το «φαινόμενο της στρουθοκαμηλισμού»; Η εξήγηση της «σκόπιμης άγνοιας» κρύβεται πίσω ακριβώς από αυτό το φαινόμενο.
Μήπως και εσύ αποφεύγεις με κάθε ευκαιρία να γνωρίζεις τι έπεται να φέρει η συνέχεια στη ζωή σου; Διστάζεις να επιλέξεις τη γνώση και προτιμάς να παραμένεις στην άγνοια; Έχεις σκεφτεί ποτέ το ενδεχόμενο ότι ο λόγος για τον οποίο το κάνεις ίσως και να προέρχεται από τον φόβο σου να μην μετανιώσεις για κάτι μελλοντικά; ‘Aν και στις τρεις ερωτήσεις απάντησες με ένα ‘’ναι’’, τότε μάλλον είσαι και εσύ ένας υπέροχος στρουθοκάμηλος και θα σου εξηγήσω ευθύς αμέσως τι ακριβώς πραγματεύεται το εν λόγω φαινόμενο.
Από την ‘’μαντεία’’ στην επιστήμη
Οι άνθρωποι ανέκαθεν είχαν την περιέργεια έμφυτη, άλλοι σε μεγαλύτερο βαθμό και άλλοι σε μικρότερο. Αναφέρομαι φυσικά στην καλοπροαίρετη περιέργεια, αφού η θετική της πλευρά αντικειμενικά μας βοηθάει να ανακαλύπτουμε καινούρια πράγματα αλλά και πολύτιμη γνώση για την εξέλιξη μας. Κάποτε, για την ακρίβεια αιώνες πριν, υπήρχε η τάση να αναζητούμε απαντήσεις μέσω της μαντείας. Σήμερα τα πράγματα ωστόσο έχουν αλλάξει κατά πολύ, αφού η επιστήμη κατάφερε να πάει τα πράγματα πολλά βήματα παραπέρα. Κατάφερε να προβλέπει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κάθε λογής σημαντικό γεγονός της ζωής μας.
Μέσα σε όλη αυτή τη γνώση λοιπόν, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι πάση θυσία επιλέγουν να μη γνωρίζουν. Να μη γνωρίζουν τι θα φέρει και τι δεν θα φέρει το μέλλον στη ζωή τους. Να μη γνωρίζουν τα πιο απλά, ούτε και τα πιο πολυσύνθετα. Να μη γνωρίζουν το φύλο του παιδιού τους, ούτε και το αποτέλεσμα ενός ποδοσφαιρικού αγώνα.
Να μη γνωρίζουν κάθε λογής θετικό μελλοντικό γεγονός και φυσικά χωρίς δεύτερη σκέψη να μη γνωρίζουν τα κακώς ερχόμενα. Πρόκειται λοιπόν για τη λεγόμενη «σκόπιμη άγνοια» και οι επιστήμονες ύστερα από έρευνες ανά τον κόσμο, βρήκαν απαντήσεις ακόμη και για αυτό. Το οποίο αν και ανερχόμενο ως έννοια, δεν παύει να παρουσιάζει αυξημένα ποσοστά.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους
Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Psychological Review, με ποσοστά απέδειξε πως ο φόβος για το τι μπορεί να μάθουμε στη συνέχεια, μας οδηγεί ολοφάνερα στην άγνοια εκ προθέσεως.
Οι συμμετέχοντες της έρευνας προέρχονταν από τη Γερμανία και την Ισπανία και το ερωτηματολόγιο που τους δόθηκε αναφερόταν σε ερωτήσεις του τύπου: «Θα ήσουν πρόθυμος/η να μάθεις την αιτίας ή την ημερομηνία του θανάτου σου;», «Θα ήθελες να γνωρίζεις αν ο γάμος σου θα καταλήξει μελλοντικά σε ένα διαζύγιο;», «Θα ήθελες να μάθεις για το φύλο του παιδιού που θα φέρεις στον κόσμο;», όπως και ερωτήσεις πιο απλές του τύπου: «Θα ήθελες να ξέρεις τι δώρο σου πήραν για τα Χριστούγεννα ή θα προτιμούσες να παραμείνει ως έκπληξη»;
Ασφαλώς υπήρξαν και έρευνες οι οποίες αναφέρθηκαν σε πιο κρίσιμες ερωτήσεις ως προς τη σοβαρότητα τους. Οι συγκεκριμένες αφορούσαν άτομα τα οποία κινδύνευαν από κάποιες σοβαρές ασθένειες. Ανεξαρτήτως σοβαρότητας της κατάστασης ή της ερώτησης ωστόσο, τα ποσοστά υπήρξαν ιδιαιτέρως αυξημένα, αφού το 90% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι δεν θα ήθελε να γνωρίζει τα μελλοντικά αρνητικά γεγονότα. Το ίδιο ωστόσο συνέβη και στη «σκόπιμη άγνοια» που αφορούσε τα θετικά μελλοντικά γεγονότα.
Που καταλήγουμε;
Η άγνοια εκ προθέσεως δεν είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να ανησυχούμε ούτε και κάτι ασυνήθιστο, αφού στην πλειοψηφία όλοι μας λίγο – πολύ σκεφτόμαστε για το μέλλον κατά τον ίδιο τρόπο. Το ζήτημα λοιπόν είναι άλλο. Το ζήτημα εδώ είναι να ανακαλύψουμε τον λόγο για τον οποίο σκεφτόμαστε με αυτόν τον τρόπο.
Οι υποψίες και οι απαντήσεις
Οι ερευνητές δεν θα μπορούσαν παρά να μη καταλήξουν στην εξής υποψία: Το όλο ζήτημα σχετίζεται με την αναμενόμενη λύπη, καθώς πίσω από τη λύπη κρύβεται ο φόβος για το αν θα έπρεπε τελικά οι άνθρωποι να γνωρίζουμε τι επρόκειτο να μας συμβεί στο απώτερο ή και στο μακρινό μας μέλλον.
Ας αποσαφηνιστεί σε αυτό το σημείο πως είναι αδύνατο κάποιος να αγνοήσει ένα οποιοδήποτε αρνητικό γεγονός. Όσο για τους ανθρώπους που τείνουν να εμφανίζουν περισσότερα σημάδια φόβου ως προς το συναίσθημα της λύπης, είναι λογικό και επόμενο να εμφανίζουν και έντονη αποφυγή ως προς το αίσθημα του «κινδύνου».
Για να ελέγξουν λοιπόν οι ερευνητές αν η αναμενόμενη λύπη καταδεικνύει τη «σκόπιμη άγνοια», ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να διαλέξουν ανάμεσα σε κλασικές επιλογές αποτροπής κινδύνου. Οι συμμετέχοντες που έτειναν να διαλέγουν τη «σκόπιμη άγνοια» ήταν τελικά και εκείνοι που απέφευγαν τον κίνδυνο. Το ίδιο συνέβη αναφορικά και με τα θετικά γεγονότα, όπου εδώ η λύπη έδειξε να σχετίζεται με την πιθανότητα να χαλάσει μια ευχάριστη ανακοίνωση ή και μια όμορφη έκπληξη αντίστοιχα.
My point of view
Από την οπτική της αναγνώστριας, της παρατηρήτριας αλλά και της παθούσας, θα έλεγα πως ομολογουμένως υπάρχουν και άλλοι «στρουθοκάμηλοι» εκεί έξω και μάλιστα είμαστε πολλοί. Όχι δεν είμαι η μόνη που πολλές φορές αδιαφορώ, φοβάμαι ή διστάζω να μάθω τι θα μου φέρει το μέλλον, όπως ούτε και εσύ είσαι ο μόνος. Αμέτρητοι άνθρωποι βιώνουμε κάτι αντίστοιχο και είναι πραγματικά εντάξει, αρκεί να έχουμε τη γνώση να αποκωδικοποιούμε το συναίσθημά μας. Αρκεί να υπάρχει η συνείδηση και η εξήγηση με την οποία θα μπορούμε λίγο αργότερα να αναγνωρίζουμε τον λόγο για τον οποίο σκεφτόμαστε κατά αυτόν τον τρόπο.
Όπως και να έχει, καλό θα ήταν όλοι να λάβουμε υπόψιν μας πως η γνώση είναι δύναμη. Δύναμη ιδιαιτέρως σημαντική και φυσικά το ‘εργαλείο’ με το οποίο μπορούμε να διαμορφώσουμε τον τρόπο με τον οποίο θέλουμε να προσεγγίζουμε τη ζωή μας.
Τι λες λοιπόν; Θα συνεχίσεις να επιλέγεις τη «σκόπιμη άγνοια»; Θα συνεχίσεις να πορεύεσαι στη «μαγεία» του αγνώστου; Ότι και αν επιλέξεις, ακόμη και αν δεν ταυτίζεσαι, η αλήθεια είναι πως ότι είναι να συμβεί στη ζωή θα συμβεί, κι ότι είναι να ‘ρθει θε να ρθεί, αλλιώς θα προσπεράσει!
