Σε μια εποχή όπου τα ψυχικά φαινόμενα συζητούνται όλο και περισσότερο και γίνονται βήματα προς την εξάλειψη του στίγματος, για αρκετές τουλάχιστον ψυχικές νόσους, η τέχνη επιτελεί με τον τρόπο της αυτό το σημαντικό σκοπό. Καλλιτέχνες εμπνευσμένοι από προσωπικές τους εμπειρίες με ψυχικές διαταραχές δημιουργούν υπέροχες ταινίες μικρού μήκους, επιλέγοντας την τέχνη του animation για να αποδώσουν τα στοιχεία εκείνα των παθήσεων της ψυχής, που είναι πραγματικά δύσκολο να κατανοήσει κανείς, έξω από τον χορό αυτό. Με τη δύναμη της φαντασίας, πλάθουν ιστορίες γεμάτες χρώμα για να μιλήσουν για καταστάσεις, ενίοτε πέρα για πέρα γκρίζες. Άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με συγκίνηση, πετυχαίνουν να αγγίξουν το θεατή και παρέχουν μια οπτική στον κόσμο του εύθραυστου, κλονισμένου ψυχισμού.

Tzadik- η σκιά της κατάθλιψης

Μια από τις συνηθέστερες πλέον διαταραχές, η κατάθλιψη, βιώνεται συχνά σαν μια ακατανίκητη σκοτεινή δύναμη, που εμποδίζει το άτομο από το να συμμετέχει ακόμα και σε απλές καθημερινές δραστηριότητες. Το άσχημο με την κατάθλιψη είναι πως ακόμα κι αν φαινομενικά την ξεπεράσεις, κάποιες φορές είναι δύσκολο να την αποτρέψεις από το να επανέλθει. Όπως φαίνεται και στο μυστηριώδες animation “Tzadik” του Oriel Berkovits, η κατάκτηση μιας μάχης ίσως δε συνεπάγεται τη λήξη του πολέμου. Η ελπίδα και το φως όμως είναι εκεί και περιμένουν να τα κυνηγήσεις.

In Between – το κτήνος του (γενικευμένου) άγχους

Όπως και οι συναισθηματικές διαταραχές, οι αγχώδεις διαταραχές γνωρίζουν στην εποχή μας δραματική αύξηση, πράγμα λογικό αν σκεφτεί κανείς τις όλο και περισσότερες απαιτήσεις των καιρών και τη δυσκολία μας να προσαρμοστούμε σε αυτές όσο γρήγορα αναμένεται. Ως αποτέλεσμα, η αγωνία μας συχνά διαχέεται σε κάθε περίσταση της ζωής μας και εμείς βρίσκουμε τους εαυτούς μας να δειλιάζουν και να ιδρώνουν και μόνο στη σκέψη της εμπλοκής σε κάτι διαφορετικό (όσο απλό κι αν είναι αυτό, όπως μια νέα γνωριμία). Η διαχείριση και η αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης ποικίλλει· άλλοι τρομοκρατούνται από τον κροκόδειλό τους ασταμάτητα, άλλοι τον εξημερώνουν και μαθαίνουν να ζουν με τις απρόβλεπτες ενίοτε παρεμβάσεις του.

Caldera – ανάμεσα σε ψευδαισθήσεις και κλονισμένο συναίσθημα

Το βραβευμένο animation του Evan Viera είναι εμπνευσμένο από την ιστορία του πατέρα του, ο οποίος ως άτομο με σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, βιώνει μια πραγματικότητα ταραγμένη από ψυχωτικά χαρακτηριστικά. Η διαταραχή αυτή θα λέγαμε ότι συνδυάζει στοιχεία σχιζοφρένειας και συναισθηματικών διαταραχών (κατάθλιψη/μανία), που σημαίνει διαστρέβλωση της πραγματικότητας αφενός και κλονισμένο συναίσθημα αφετέρου. Η αντίληψη του κόσμου γι’ αυτά τα άτομα είναι πολύ διαφορετική από αυτή των υπολοίπων, πράγμα που αποδίδεται στο animation αυτό με τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που μαγνητίζει, ενώ ακροβατεί μεταξύ παραμυθιού και εφιάλτη. Για τον δημιουργό, οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν και δεν χρειάζεται να μπουν σε καλούπια, αφού η αξία τους δεν αναιρείται καθολικά από τη διαταραχή τους.

Out of Bounds – φοβίες και (ιδεο)ψυχαναγκασμοί

Όλοι λίγο πολύ έχουμε πραγματάκια που μας ενοχλούν και θέλουμε να γίνουν με το συγκεκριμένο, λίγο δύσκαμπτο τρόπο ο οποίος μας αρέσει. Τα παπούτσια να είναι δίπλα το ένα στο άλλο ακριβώς, η ντουλάπα μας ανά χρώμα ταξινομημένη κλπ. Όμως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αδυνατούν να ηρεμήσουν αν οι «παραξενιές» τους δεν ικανοποιηθούν. Αν δεν πλύνουν 48 φορές τα χέρια τους τη μέρα νομίζουν πως κάτι κακό θα συμβεί. Αν δεν μετρήσουν κάθε μαύρο αμάξι στο οπτικό τους πεδίο δεν μπορούν να περάσουν το δρόμο. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (γνωστή και ως OCD) μπορεί να δυσκολέψει πραγματικά τη διαβίωση του ατόμου αφού το καθιστά ανελαστικό στην καθημερινότητα και εμμονικό. Από την άλλη, αγχώδεις διαταραχές αυτού του είδους συμπορεύονται συχνά με φοβίες, παραλυτικούς φόβους δηλαδή, δυσανάλογους με το φοβικό αντικείμενο. Στο συγκεκριμένο animation, ο πρωταγωνιστής υποφέρει εκτός από OCD, και από αγοραφοβία, φόβο δηλαδή για τους ανοιχτούς χώρους και οποιοδήποτε γενικώς χώρο εκτός του σπιτιού.

Skhizein – ο κόσμος της ψύχωσης

Ίσως η πιο στιγματισμένη ψυχική διαταραχή, η σχιζοφρένεια παραμένει ακατανόητη και τρομακτική για τους περισσότερους. Είναι όμως ακόμα περισσότερο για τον ίδιο τον πάσχοντα. Χαρακτηρίζεται από ψυχωτικά συμπτώματα, δηλαδή ψευδαισθήσεις οπτικές ή ακουστικές, και παραληρήματα που αφορούν παράλογες πεποιθήσεις και αντιλήψεις  για τον κόσμο. Παρά το ότι υπάρχουν διάφορες διαβαθμίσεις όσον αφορά τη σοβαρότητα της κατάστασης, κι υπάρχουν άνθρωποι με σχιζοφρένεια αρκετά λειτουργικοί, η γενική εντύπωση ταυτίζει τη διαταραχή με την τρέλα, με την στερεοτυπική έννοια, πράγμα που συνεπάγεται συνήθως την περιθωριοποίηση των ασθενών. Με όμορφο και συγκινητικό τρόπο, ο δημιουργός Jérémy Clapin διηγείται την ιστορία του Henry, του ανθρώπου ο οποίος υπήρξε «ο ένας στους 100». Γιατί περίπου τόσο συχνή είναι η σχιζοφρένεια, κι ας προσπαθούμε να το αγνοήσουμε.