Πολλές φορές θα έχεις ίσως μπει στη διαδικασία του να αναρωτηθείς κατά πόσο αυτά που κάνεις ή αυτά που έχεις μάθει να σου αρέσουν είναι πραγματικά “εσύ”.
Και ενώ κάποιες φορές υπάρχει μια πολύ σαφής και ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα “για ποιον το κάνω αυτό;”, άλλες τα πράγματα είναι λίγο πιο θολά. Ειδικά αν έχεις μάθει να είσαι αυτή που θέτει το καλό παράδειγμα ή αυτή που πάντα θέλει να τους ικανοποιεί όλους.
Τι θα πει να τρως “επιτελεστικά”;
Το να αγαπάς το σώμα σου και να το προσέχεις είναι σημαντικό. Το να το τροφοδοτείς πάντα με τα καλύτερα συστατικά για να υποστηρίξεις τις λειτουργίες του είναι επίσης προϋπόθεση για το ψυχοσωματικό σου ευ ζην. Και σίγουρα πολλά από τα τρόφιμα που παίζουν στην Α’ εθνική της υγείας, συμβαίνει να είναι πάρα πολύ νόστιμα. Σαφώς, λοιπόν, και μπορεί να απολαμβάνεις μια διατροφή η οποία μπορεί από πολλούς να θεωρείται υπερβολικά υγιεινή. Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι τα γούστα και οι ανάγκες των ανθρώπων ποικίλουν.
Με άλλα λόγια, μπορεί να είσαι η fit της παρέας, αυτός που θα προτιμήσει να πάει για γυμναστική αντί για ποτό ή που θα ξυπνήσει νωρίς μετά από ξενύχτι για να πάει στο γυμναστήριο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι καταπιέζεις τον εαυτό σου. Μπορεί να τρως για μεσημέρι μια σαλάτα αντί για ένα burger και πάλι να νιώθεις ο πιο πλήρης άνθρωπος στον κόσμο. Ω ναι, και αυτό γίνεται.
Τι συμβαίνει όμως όταν η εικόνα που έχεις προβάλλει καταλήγει να σε κάνει να νιώθεις επιφορτισμένη με το να πράξεις μόνο έτσι όπως θεωρείς ότι αναμένεται από εσένα; Και αν μια φορά θελήσεις να μη θέσεις το καλό παράδειγμα και απλά να δοκιμάσεις κάτι άλλο, πόσος χώρος υπάρχει για κάτι τέτοιο;
Όλοι σε συνήθισαν, εξάλλου, με την πρασινάδα στο lunch box και το τσάι μάτσα στο χέρι, και σίγουρα δεν θα υπάρξουν και τόσο διακριτικοί αν ξαφνικά σκάσεις μύτη με το buger από το take away.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το παραπάνω είναι μόνο ένα πιθανό σενάριο. Σημείωσε ότι η συγκεκριμένη συνθήκη δεν είναι απαραίτητο να συνδέεται με την τρέχουσα φυσική σου κατάσταση. Ίσως έχει συμβεί να αναφέρεις ότι θέλεις να είσαι πιο υγιής, να χάσεις κάποια κιλά ή ότι απλά προσπαθείς να πάρεις “καλύτερες” αποφάσεις για τη ζωή σου από το να φας ένα χάμπουργκερ. Όποιος κι αν είναι ο λόγος, αυτή η έννοια ονομάζεται performative eating και αποτελεί μια εκδοχή του people-pleasing. Η έννοια του performative eating, του να τρως δηλαδή επιτελεστικά, περιγράφει με άλλα λόγια την ανάγκη σου να φας αυτό που περιμένουν οι άλλοι από εσένα.
Διατροφή και κοινωνικές προεκτάσεις
Το φαγητό αποτελεί μια πολύ κοινωνική συνήθεια και είναι σύνηθες οι κοινωνικές πιέσεις να επηρεάζουν την πρόσληψη τροφής. Σύμφωνα με τη διατροφολόγο Kimberley Neve* “ειδικά οι γυναίκες τείνουν να έχουν μεγάλη επίγνωση του πώς τις αντιλαμβάνονται οι άλλοι και o συνδυασμός εμφάνισης και ταυτότητας είναι μια σκέψη που καταλαμβάνει μεγάλο χώρο στο κεφάλι τους”.
Ταυτόχρονα, ζούμε σε μια εποχή που σχεδόν όλοι έχουν μέσα κοινωνικής δικτύωσης και που όλοι σχεδόν μπορούν να αυτοπροσδιοριστούν ως food influencers, wellness coaches ή οτιδήποτε άλλο παρεμφερές. Τα social βρίθουν από προσωπικότητες (αν είναι όντως προσωπικότητες όλοι αυτοί) που μοιράζονται διατροφικά tips, συνταγές, καθώς και το τι ακριβώς τρώνε μέσα στην ημέρα, ενίοτε αντιμαχόμενοι τους λεγόμενους clean eaters, και όλα αυτά στο όνομα της λεγόμενης διαισθητικής διατροφής. (Σημείωση ότι διατηρώ τις αμφιβολίες μου σχετικά με το κατά πόσο έχουμε καταλάβει τι ακριβώς σημαίνει αυτή η έννοια).
Τελικά εσύ τρως επιτελεστικά;
Σύμφωνα με την Kimberley Neve, “ένας καλός τρόπος για να το αναγνωρίσεις, είναι να παρατηρήσεις τι τρως ανάλογα με το μέρος στο οποίο βρίσκεσαι και, κυρίως, ανάλογα με τους συνδαιτημόνες σου. Σε περίπτωση που θα επέλεγες κάτι διαφορετικό αν έτρωγες μόνη, τότε αυτό ίσως είναι ένα σημάδι ότι προσπαθείς κάτι να αποδείξεις ή κάπου να προσαρμοστείς χωρίς αυθεντική δική σου επιθυμία. Το να νιώθεις ένταση και επίκριση όταν τρως μπορεί επίσης να αποτελεί ένδειξη ότι ανησυχείς λίγο περισσότερο απ’ όσο πρέπει για το τι θα σκεφτούν οι άλλοι αναφορικά με τις διατροφικές σου επιλογές.
Τι μπορείς να κάνεις για να ξεφορτωθείς τον τίτλο του performative eater;
Για να ξεπεράσεις αυτό το μοτίβο, υπάρχει μόνο ένα πράγμα που μπορείς να κάνεις και αυτό είναι να αντιμετωπίσεις τις ανασφάλειές σου. Όπως τονίζει η Neve, συχνά νιώθουμε πίεση να τρώμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο επειδή έχουμε χαμηλή αυτοπεποίθηση ή επειδή ανησυχούμε ότι θα νιώσουμε μειονεκτικά απέναντι σε κάποιον άλλο αν απλά φάμε όπως μας ευχαριστεί. Όπως πάντα, το θέμα δεν είναι το φαγητό. Το φαγητό είναι απλά κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε. Ξεκίνα, λοιπόν, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση σου με το σώμα σου, τη γενική σου εικόνα, τον περίγυρό σου και τις προσδοκίες που υπάρχουν (ή που νομίζεις ότι υπάρχουν) από εσένα.
Αν όλα είναι στο μυαλό σου, τότε προσπάθησε να βρεις ένα τρόπο να βελτιώσεις τη στάση σου απέναντι στα πράγματα. Αν, πάλι, δέχεσαι όντως αρνητικές επιρροές από τον κύκλο σου, τότε ίσως πρέπει να μένεις μόνο εκεί που πραγματικά θα μπορείς να υπάρξεις ως ο εαυτός σου και δεν θα νιώθεις ότι οφείλεις εξηγήσεις. Σε κάθε περίπτωση, το να τρως επιτελεστικά is not (just) about food.
*Η Kimberley Neve είναι επιστημονικός συνεργάτης του Centre for Food Policy στο Λονδίνο, και διατροφολόγος συνεργαζόμενη με την Ένωση Διατροφολόγων Ηνωμένου Βασιλείου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν κυρίως τη σχέση μεταξύ περιβάλλοντος και ανάπτυξης διατροφικών συνηθειών. Ταυτόχρονα, διαχειρίζεται την ιστοσελίδας https://www.nevenutrition.co.uk/, μέσω της οποίας παρέχει εξατομικευμένες συνεδρίες ως διατροφολόγος.