Έχετε την τάση να βλέπετε το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο; Πιθανόν να έχετε ακούσει αυτήν τη ερώτηση πολλές φορές…

Σε λιγότερο από μια δεκαετία, η Θετική Ψυχολογία έχει τραβήξει την προσοχή όχι μόνο της ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και του ευρύ κοινού. Ο αντίκτυπος είναι τόσο μεγάλος που κάνοντας μια αναζήτηση στο google για τον όρο «θετική ψυχολογία» βρέθηκαν περισσότερα από 419,000 αποτελέσματα! Με τον όρο «Positive Psychology» περιγράφεται ένα κίνημα έρευνας και εφαρμογής στις Νευρο-επιστήμες και την Ψυχολογία, που μελετά αυτά που ορίζονται ως «Θετικά συναισθήματα». Μελετώνται, εξίσου, και οι δεξιότητες που αναπτύσσει ο άνθρωπος βιώνοντας αυτά τα συναισθήματα, αλλά και τα επιτεύγματα που προκύπτουν από αυτές τις δεξιότητες.

Σε αντίθεση με την παραδοσιακή ψυχολογία που εστιάζει στο αρνητικό και προβληματικό μέρος του ψυχικού κόσμου του ατόμου και στη θεραπεία του, η θετική ψυχολογία εστιάζεται στην προαγωγή της ευζωίας, της ευημερίας και της ικανοποίησης από τη ζωή, μέσα από την μελέτη του ρόλου των θετικών συναισθημάτων, χαρακτηριστικών, κινήτρων και ικανοτήτων των ανθρώπων. Βέβαια, αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο καθώς ήδη οι ανθρωπιστικές και υπαρξιακές προσεγγίσεις δίνουν έμφαση στα θετικά στοιχεία του ανθρώπου, όπως την δύναμη της θέλησης, την υπευθυνότητα, την αυτενέργεια, την αυτοπραγμάτωση και την ελευθερία των επιλογών. Το κίνημα της θετικής ψυχολογίας, λοιπόν, συνεχίζοντας και επεκτείνοντας την παράδοση των παραπάνω ψυχολογικών θεωριών, αναφέρεται στη σημαντικότητα των θετικών σκέψεων και συναισθημάτων και πως αυτά μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του άγχους, στην γενική υγεία και την ευημερία.

Τι είναι, όμως, ακριβώς η θετική σκέψη;

Ίσως να μπείτε στον πειρασμό να υποθέσετε ότι ταυτίζεται με το να βλέπει κάποιος τον κόσμο μέσα από χρωματιστούς “ροζ” φακούς, αγνοώντας τις αρνητικές πτυχές της ζωής ή αρνούμενος να δει ολόκληρη την πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα, όμως, θετική σκέψη σημαίνει ότι προσεγγίζουμε τις προκλήσεις της ζωής με μια θετική οπτική, χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι αποφεύγουμε ή αγνοούμε τα άσχημα γεγονότα. Αντ’ αυτού περιλαμβάνει την αξιοποίηση των δυνητικά άσχημα καταστάσεων με το να προσπαθούμε να δούμε την καλύτερη πλευρά στους άλλους ενώ, παράλληλα, βλέπουμε τον εαυτό και τις ικανότητες μας μέσα από ένα θετικό πρίσμα.

Ένας, ακόμα, από τους στόχους της Θετικής Ψυχολογίας είναι να προωθήσει μια ευρύτερη αίσθηση της γνώσης και της συναίσθησης· να προχωράς, δηλαδή, πέρα από την καθημερινή φλυαρία του μυαλού με τις ατέλειωτες καθημερινές εργασίες και ανησυχίες που συχνά το απασχολούν, σε μια βαθύτερη αίσθηση της ίδιας σου της ύπαρξης και του αυτοσκοπού σου. Να μην αφήνεις, δηλαδή, τις αρνητικές καταστάσεις να σε εμποδίζουν από το να εξελίσσεις τον εαυτό σου.

Οι ερευνητές της Θετικής Ψυχολογίας, επιπλέον, μελετούν το ρόλο των θετικών συναισθημάτων, σκέψεων και γνώσεων στα πλαίσια της εκπαίδευσης, της μάθησης, της εργασιακής εξουθένωσης και της ψυχικής υγείας. Με αυτό τον τρόπο, το θεωρητικό υπόβαθρο των εννοιών της Θετικής Ψυχολογίας εφαρμόζεται, ακριβώς, στους τομείς που είναι υπεύθυνοι για το μεγαλύτερο μέρος της δημιουργίας και διαμόρφωσης του ανθρώπινου ψυχισμού.

Σύμφωνα με την Barbara Fredrickson, εκπρόσωπο της θετικής ψυχολογίας, το σημαντικότερο πλεονέκτημα της προσωπικής ανάπτυξης από το βίωμα θετικών συναισθημάτων είναι ότι το άτομο γεμίζει τους ψυχικούς του πόρους με ισχυρά νοητικά, κοινωνικά και συναισθηματικά εφόδια που διαρκούν στο χρόνο. Υποστηρίζει δε, ότι με τη στιγμιαία βίωση ενός θετικού συναισθήματος και τον εμπλουτισμό των πόρων μας, τροφοδοτούνται και άλλα θετικά συναισθήματα τα οποία – με τη σειρά τους – δίνουν τροφή σε ακόμα περισσότερα, σχηματίζοντας έτσι ένα είδος “ψυχικής έλικας” η οποία ξετυλίγεται συνεχώς. Το όφελος είναι ότι μαζί με αυτή ξετυλίγεται και η ψυχοσύνθεση μας επιτρέποντάς μας να βιώσουμε μία ψυχική ανάταση. Έτσι, ο καθένας οχυρώνει την υγεία απέναντι σε οποιαδήποτε διαταραχή και ωριμάζει με ιδανικό τρόπο.

Συμπερασματικά, η Θετική Ψυχολογία επανέφερε στο προσκήνιο τους δύο βασικούς στόχους της Ψυχολογίας· την προώθηση της ευημερίας και ευζωίας και την αξιοποίηση των κλίσεων του ατόμου, των ιδιαίτερων δυνατοτήτων και ταλέντων του και του δυναμικού του. Η ενασχόλησή της περιλαμβάνει τις θετικές διαστάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως το νόημα της ζωής, την ψυχολογική ανθεκτικότητα, τα θετικά συναισθήματα και την συνεισφορά τους στη βελτίωση της ζωής του ατόμου. Εν ολίγοις, στοχεύει στην ποιοτική μακροζωία.

Κλείνοντας, αυτό που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι πως η χαρά και ο πόνος συνυπάρχουν στη ζωή μας, όπως συνυπάρχει το θετικό μαζί με το αρνητικό και η φωτεινή μαζί με τη σκοτεινή πλευρά της ζωής. Με αυτό ως κανόνα, ακόμα και τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη για την επιβίωση μας. Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι τα θετικά συναισθήματα συμβάλλουν στην εξέλιξη και την ταχύτερη απελευθέρωση μας από κάθε τι το αρνητικό. Σε κάθε μία από τις δύο περιπτώσεις, όμως, το ευτυχές γεγονός είναι ότι η επιστήμη στρέφει την προσοχή της στο πραγματικό κίνητρο του ανθρώπου… Το συναίσθημα!