Είτε το αντιλαμβανόμαστε, είτε όχι, όλους μας ελκύει μια σέξι εικόνα στο Instagram feed μας. Μια γυναικεία φιγούρα με εσώρουχα, ένα ανδρικό σώμα με μαγιό, φωτογραφίες από ένα κρεβάτι, μια παραλία συγκαταλέγονται σε ένα περιεχόμενο που θα χαρακτηρίζαμε χωρίς αμφιβολία σέξι και αισθησιακό και που, σύμφωνα με τις μετρήσεις της πλατφόρμας, συγκεντρώνει έντονη προσοχή και πολλά likes.

Ποιο είναι, όμως, το κίνητρο πίσω από αυτές τις αναρτήσεις; Όλα δείχνουν ότι η πρόθεση ξεπερνά την απλή ματαιοδοξία – πρόκειται για έναν αγώνα ανάδειξης της θετικότητας του σώματος, επικύρωσης και, μερικές φορές, ακόμη και μιας κοινωνικοπολιτικής δήλωσης.

Τα όρια του Instagram στην προβολή του γυμνού σώματος

Οι αυστηροί κανόνες του Instagram σχετικά με το γυμνό σώμα απαγορεύουν την αποκάλυψη του γυναικείου στήθους και την ολόσωμη γύμνια, αλλά επιτρέπουν άλλες μορφές έκθεσης, όπως για παράδειγμα τα οπίσθια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει μια μελέτη της Mediapart, σε συνεργασία με το European Data Journalism Network και το Algorithm Watch, η οποία αποκάλυψε ότι οι αναρτήσεις με ανδρικά σώματα έχουν 28% περισσότερες πιθανότητες να εμφανιστούν στις ροές των χρηστών από ό,τι εκείνες με τοπία ή φαγητό. Το Instagram ισχυρίζεται ότι ο αλγόριθμός του δεν ευνοεί τις φωτογραφίες με μαγιό, αλλά ανταποκρίνεται στις προτιμήσεις των χρηστών. Παρ’ όλα αυτά, τα δεδομένα υποδηλώνουν μια διαφορετική εικόνα.

Να θυμίσουμε ότι το Instagram ξεκίνησε κάποτε ως μια πλατφόρμα για περιεχόμενο φιλικό προς την οικογένεια, σήμερα όμως το περιεχόμενό του έχει φτάσει να συγκρίνεται με αυτό των συνδρομητικών πλατφορμών, όπως το OnlyFans. Η Fátima Martínez López, συγγραφέας του «Influencer Marketing: Curso práctico para agencias, influencers y marcas», εξηγεί ότι το Instagram έχει χαλαρώσει τους κανόνες σχετικά με το περιεχόμενο, επιτρέποντας σε αναρτήσεις με μερική γύμνια και αρκετό αισθησιασμό να ευδοκιμήσουν. Η απόλυτη γύμνια εξακολουθεί να να απαγορεύεται, ωστόσο πολλές, πιο ήπιες αναρτήσεις επιτρέπονται, εκτός αν γίνει αναφορά από τους χρήστες.

Παρά την ανεκτικότητα αυτή, δεν αντιμετωπίζονται όλοι οι σωματότυποι ισότιμα στην πλατφόρμα. Σύμφωνα με την Dr. Carolina Are, συνεργάτιδα καινοτομίας στο Πανεπιστήμιο Northumbria, τα μη-κανονικά σώματα -ιδιαίτερα τα μαύρα plus-size σώματα- επισημαίνονται συχνά από τους αλγορίθμους, γεγονός που αναδεικνύει τη μεροληπτική στάση απέναντι στο περιεχόμενο που δημοσιεύεται.

Η γύμνια ως πολιτική πράξη

Για ορισμένους, το να αποκαλύπτουν το σώμα τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει βαθύτερες αιτίες. Ο Alberto Velasco, ένας 40χρονος Ισπανός ηθοποιός, χρησιμοποιεί το γυμνό ως μορφή πολιτικής έκφρασης. Στη θεατρική του παραγωγή, «Mover Montañas» («Moving Mountains»), ο Velasco αμφισβητεί τα πρότυπα ομορφιάς, επιδεικνύοντας το «μη κανονικό» σώμα του.

Πιστεύει ότι όταν τα άτομα με διαφορετικούς σωματότυπους γδύνονται αποκαλύπτουν όχι μόνο τη φυσική τους μορφή, αλλά και την ευαλωτότητά τους. Ο Velasco ξέρει ότι οι αναρτήσεις του θα δεχθούν αντιδράσεις, αλλά θεωρεί ότι η πράξη της προβολής του σώματός του ενδυναμώνει όσους αισθάνονται ότι υποεκπροσωπούνται.

«Οι σέξι φωτογραφίες που δεν προέρχονται από ένα κανονικό σώμα προκαλούν ντροπή», σημειώνει ο Velasco. «Ακόμα και οι άνθρωποι με προτίμηση στα μη κανονικά σώματα μπορεί να αισθάνονται περιέργα. Όλοι, όμως, αξίζουν να αισθάνονται επιθυμητοί».

Η δύναμη της επικύρωσης

Για άλλους, η ανάρτηση σέξι φωτογραφιών είναι κάτι περισσότερο από αυτοέκφραση – εξυπηρετεί την επικύρωση και τη σύνδεση. Ο David García, ένας 38χρονος επιστήμονας πληροφορικής, άρχισε να δημοσιεύει σέξι αναρτήσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας από πλήξη. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα περιστασιακό πείραμα, σύντομα έγινε ένας τρόπος να επικοινωνήσει με τους ακολούθους του και να τονώσει την αυτοπεποίθησή του. Τώρα, το κοινό του García περιμένει με ανυπομονησία τις αναρτήσεις του, κατακλύζοντάς τον με likes και emojis φλόγας.

Η εφαρμογή του συνδρομητικού μοντέλου του Instagram το 2022 επιτρέπει πλέον στους χρήστες να χρεώνουν για αποκλειστικό περιεχόμενο, κάτι που έχει κάνει χρήστες όπως τον García να έχουν μετατρέψει αυτές τις αναρτήσεις σε πηγή εσόδων. Η δυνατότητα για συνδρομητικό περιεχόμενο έχει θολώσει περαιτέρω τη γραμμή μεταξύ των κοινωνικών και των συνδρομητικών πλατφορμών.

Το σεξ πουλάει, αλλά με ποιο κόστος;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι σέξι εικόνες τραβούν την προσοχή στο Instagram. Σύμφωνα με τον Martínez López, ένα τέτοιο περιεχόμενο οδηγεί σε υψηλότερη εμπλοκή και ενισχύει την προβολή μιας ανάρτησης στην πλατφόρμα. Αυτό ισχύει για άτομα όπως ο Andrés Manzano, ένα 31χρονο μοντέλο, ο οποίος λέει ότι οι φωτογραφίες του χωρίς μπλούζα προσελκύουν σταθερά περισσότερα likes και προσοχή. Βλέπει το προφίλ του στο Instagram ως ψηφιακό χαρτοφυλάκιο, προβάλλοντας το σώμα του ως μέρος της δουλειάς του.

Ωστόσο, δεν αντιδρούν όλοι θετικά σε αυτές τις αναρτήσεις. Ορισμένοι τις επικρίνουν ως αλαζονικές ή εγωκεντρικές, ενώ άλλοι τις βλέπουν ως ενδυναμωτικές. Ανεξάρτητα από αυτό, η προσοχή που συγκεντρώνει το σέξι περιεχόμενο -είτε θετικά είτε αρνητικά- αποτυπώνεται στους αλγόριθμους του Instagram, προωθώντας το σε ακόμη μεγαλύτερο κοινό.

Μια πολύπλοκη συζήτηση

Καθώς το γυμνό και το αισθησιακό περιεχόμενο συνεχίζουν να αυξάνονται στο Instagram, οι προθέσεις πίσω από αυτές τις αναρτήσεις παραμένουν ποικίλες. Για ορισμένους, πρόκειται για επικύρωση, ενώ για άλλους εξυπηρετεί έναν μεγαλύτερο σκοπό. Ωστόσο, οι αλγόριθμοι του Instagram τείνουν να ευνοούν ορισμένους σωματότυπους έναντι άλλων, ενισχύοντας τα κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς. Μέχρι να δοθεί σε όλα τα σώματα ίση ορατότητα, η συζήτηση σχετικά με το γυμνό, την επιθυμητότητα και την εκπροσώπηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα παραμείνει μια σύνθετη, συνεχής συζήτηση.

Επομένως, το ζήτημα δεν είναι πλέον αν το σέξι περιεχόμενο έχει θέση στο Instagram, αλλά πώς η πλατφόρμα μπορεί να διασφαλίσει ότι όλα τα σώματα, σε όλες τις μορφές, αντιμετωπίζονται ισότιμα και με σεβασμό.