Στο σχολείο μου έμαθαν να γράφω, να διαβάζω και να μετράω. Μου είπαν να σκέφτομαι δημιουργικά, χωρίς περιορισμούς, και μετά με έβαλαν να ζωγραφίσω μέσα στις γραμμές. Το χορτάρι πρέπει να είναι πράσινο και ο ουρανός γαλάζιος. Έπειτα μου έμαθαν πως τον κόσμο τον έφτιαξε ο Θεός και ύστερα, την ώρα της φυσικής, πως ο κόσμος δημιουργήθηκε από μια μεγάλη έκρηξη, χωρίς κάποιο ανώτερο σκοπό.

Στο «Εμείς κι ο Κόσμος», το εξώφυλλο έδειχνε τα παιδιά όλου του κόσμου πιασμένα χέρι-χέρι και μιλήσαμε για τη σημασία της ειρήνης. Αργότερα, την ώρα της μουσικής, αρχίσαμε να τραγουδάμε το «Πότε θα Κάνει Ξαστεριά» και με μια φωνή μικρά παιδιά ψιθυρίζαμε «να κάνω και μωρά παιδιά να κλαίνε δίχως μανάδες».

Μεγαλώνοντας αρχίσαμε να κάνουμε και αρχαία. Μάθαμε πως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης είναι μορφές μη αμφισβητήσιμες. Ποιοι είμαστε εμείς να διαφωνήσουμε μαζί τους; Σκέτη ύβρις. Και εκεί που μαθαίναμε για την Ιδεώδη Πολιτεία του Πλάτωνα, εκεί όπου η ποίηση δεν έχει καμία θέση, το κουδούνι πάντοτε χτυπούσε και ήταν η ώρα της Λογοτεχνίας.

Η ποίηση είναι σπουδαίο πράγμα, μάθαμε στη Λογοτεχνία. Αρχίσαμε να απομνημονεύουμε ποιήματα με τον τρόπο που ένας παπαγάλος μαθαίνει να φτιάχνει προτάσεις. Μάθαμε πως, για ό,τι δυσάρεστο γράφει ο ποιητής, φταίνε τα άσχημα παιδικά του χρόνια, ενώ για ό,τι ευχάριστο, η αγάπη του για την πατρίδα. Έπειτα, μας είπαν πως η έμπνευση του ήρθε από τον Θεό, γιατί κανένας ποιητής δεν είναι άθεος. Ακόμα και όταν μάθαμε πως ο τάφος του Καζαντζάκη γράφει το αξιομνημόνευτο «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος», μας εξήγησαν πως φυσικά και πιστεύει και πως κάτι άλλο εννοεί ο ποιητής.

Θυμάμαι μάλιστα, όταν καμιά φορά κάποιος κατέστρεφε κάτι στην τάξη, μας τιμωρούσαν όλους μέχρι να ομολογήσει ο ένοχος ή να τον προδώσει κάποιος άλλος. Την ημέρα πάλι του εορτασμού του ’40 βλέπαμε ταινίες για το πώς οι Ναζί χρησιμοποιούσαν την μέθοδο της ομαδικής τιμωρίας για να διχάσουν τον κόσμο και να βρεθούν ικανοί προδότες.

Το ελληνικό σχολείο λοιπόν, μου έμαθε πολλά και ωραία πράγματα. Όπως το να είμαι δημιουργική, αρκεί το χορτάρι να είναι πάντα πράσινο, να πιστεύω στην ειρήνη, αλλά να μισώ κάποιους συγκεκριμένους λαούς, να αμφισβητώ τους πάντες και τα πάντα, εκτός φυσικά από τον Πλάτωνα και τον Θεό. Τι, εσείς δεν τα μάθατε όλα αυτά;