Αν πιστεύεις ότι κάποι@ γνωστ@ σου μπορεί να πάσχει από διατροφική διαταραχή, μπορεί να είναι μια πολύ ανησυχητική στιγμή. Τον πλησιάζεις για να τ@ μιλήσεις γι’ αυτό; Αν ναι, πώς; Τι γίνεται αν πεις κάτι λάθος και καταλήξεις να τ@ν απομακρύνεις;

Μία τέτοια κατάσταση όπως οι διατροφικές διαταραχές και η διαταραγμένη διατροφή, είναι δύσκολες για τους κοντινούς σου ανθρώπους. Ανήσυχοι φίλοι, μέλη της οικογένειας ή συνάδελφοι που φοβούνται για το αγαπημένο τους πρόσωπο το οποίο είναι κοντά στο να αναπτύξει – ή έχει ήδη αναπτύξει – μια ανθυγιεινή σχέση με το φαγητό, την άσκηση ή την εικόνα του σώματος. Ίσως να έχει χάσει πολύ βάρος σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι διατροφικές τ@ συνήθειες έχουν αλλάξει ή έχουν αποσυρθεί κοινωνικά σε περιστάσεις γύρω από το φαγητό.

Ό,τι κι αν συμβαίνει, το να θίξει κανείς αυτό το θέμα συχνά θεωρείται αδιακρισία, bullying ή και αγένεια όταν γίνεται με λάθος τρόπο. Υπάρχει όμως άραγε σωστός τρόπος για αυτές τις περιπτώσεις ή και μόνο το να αγγίζεις τέτοια θέματα είναι “κακό”; Ζούμε σε μια κοινωνία που θέλει να δηλώνει με υπερηφάνεια πόσο μακριά έχει φτάσει στο να σπάσει το ταμπού γύρω από την ψυχική υγεία.

Αλλά οι διατροφικές διαταραχές; Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί. Εξακολουθούν να καλύπτονται από στερεότυπα και παραπληροφόρηση. Όσοι έχουν “διατροφικά προβλήματα” είτε δεν έχουν τον έλεγχο είτε απλά είναι ματαιόδοξοι και παθιασμένοι με την εμφάνισή τους. Οι απεικονίσεις των μέσων ενημέρωσης σχετικά με την αύξηση των διατροφικών διαταραχών συχνά απεικονίζουν αποκλειστικά πολύ νεαρές, αδύνατες, λευκές γυναίκες. Όμως αυτές οι ασθένειες, σε όλες τις ψυχολογικές τους αποχρώσεις, αναπτύσσονται για ένα σωρό πολύπλοκους λόγους και μπορούν να επηρεάσουν οποιονδήποτε, ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλή ή το κοινωνικοοικονομικό του υπόβαθρο.

Έτσι, δεν είναι περίεργο που η προσέγγιση ενός αγαπημένου προσώπου σχετικά με αυτό μπορεί να είναι αποθαρρυντική. Αλλά όπως μπορεί να βεβαιώσει οποιοσδήποτε με προσωπική εμπειρία, το να ζεις με μια διατροφική διαταραχή είναι κάτι απίστευτα μοναχικό. Ευδοκιμούν στη μυστικότητα και τρέφονται από το αίσθημα της απομόνωσης. Αν το αγαπημένο σου πρόσωπο το περνάει αυτό, θα χρειαστεί την υποστήριξή σου.

“Μπορεί να είναι πραγματικά δύσκολο, καθώς μπορεί να ανησυχείς ότι έχεις “κάνει λάθος” ή ότι μπορεί να αντιδράσει άσχημα στις ερωτήσεις σου”, λέει ο Tom Quinn, Διευθυντής Εξωτερικών Υποθέσεων στο Beat, την κορυφαία φιλανθρωπική οργάνωση για τις διατροφικές διαταραχές στο Ηνωμένο Βασίλειο. “Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι ρωτάς επειδή τ@ αγαπάς και ανησυχείς γι’ αυτ@”.

Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν ότι κάποι@ έχει διατροφική διαταραχή;

Πριν να μιλήσεις στο αγαπημένο σου πρόσωπο, ας δούμε τα προειδοποιητικά σημάδια. “Είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι τα πρώτα σημάδια μιας διατροφικής διαταραχής είναι πιθανό να είναι συμπεριφορικά ή ψυχολογικά και όχι σωματικά”, λέει ο Tom. “Υπάρχει το στερεότυπο ότι όλοι όσοι πάσχουν από διατροφική διαταραχή είναι λιποβαρείς, αλλά στην περίπτωση των διατροφικών διαταραχών όπως η βουλιμία και τα υπερφαγικά επεισόδια, οι άνθρωποι που πάσχουν δεν χάνουν συνήθως βάρος”.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι διατροφικών διαταραχών, οι οποίοι έχουν διαφορετικά προειδοποιητικά σημάδια. Εκτός από τα γενικά σημάδια – σωματικές ή ψυχολογικές αλλαγές, απομόνωση ή μυστικότητα, ενασχόληση με το φαγητό, φόβος για αύξηση του βάρους ή επιδίωξη της λεπτότητας και διαταραγμένη αντίληψη του σχήματος/βάρους του σώματος. Η ψυχοθεραπεύτρια Kerrie Jones, διευθύνουσα σύμβουλος και ιδρύτρια της εξειδικευμένης υπηρεσίας θεραπείας διατροφικών διαταραχών Orri, θα αναλύσει το πώς να προσεγγίσεις το αγαπημένο σου πρόσωπο αν νομίζεις ότι πάσχει από διατροφική διαταραχή.

Πώς μπορείς να προσεγγίσεις ένα αγαπημένο σου πρόσωπο σχετικά με μια διατροφική διαταραχή;

Το πρώτο πράγμα που θα κάνει τους ανθρώπους να νιώσουν καλά, είναι να προσεγγίσουν το θέμα χωρίς να το κρίνουν. Η διατροφική διαταραχή του φίλου σου υποστηρίζεται από ένα σύνθετο φορτίο συναισθημάτων που μπορεί να είναι αφόρητα βαρύ για να το κουβαλάει. Τις περισσότερες φορές, αυτό περιλαμβάνει μια τεράστια ποσότητα ντροπής. Τίποτα δεν αναπαράγει περαιτέρω ντροπή όσο η κριτική.

Ένας τρόπος για να αποφύγεις να νιώσει ότι κρίνεται ή ότι δέχεται επίθεση το αγαπημένο σου πρόσωπο, είναι να χρησιμοποιήσεις την πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Έτσι, αντί για: “Με ανησυχείς”, δοκίμασε “Ανησυχώ για σένα”. Αυτό λειτουργεί επίσης για προτάσεις όπως: “Παρατήρησα ότι δεν τρως πολύ τις ώρες των γευμάτων”, αντί για: “Δεν τρως”. Παρομοίως, ερωτήσεις ανοικτού τύπου όπως: “Αναρωτιόμουν αν θα ήθελες να μιλήσεις για το πώς αισθάνεσαι” είναι καλύτερες από το: “Χρειάζεσαι βοήθεια”.

Ωστόσο, πριν τους μιλήσεις, ίσως θα ήθελες να διαβάσεις όσα περισσότερα μπορείς για τις διατροφικές διαταραχές, ώστε να αισθάνεσαι ενημερωμέν@ και στη συνέχεια να τους μιλήσεις το συντομότερο δυνατό.

Διάλεξε μια στιγμή που δεν υπάρχουν εντάσεις και που το άλλο άτομο φαίνεται δεκτικό. Επίλεξε έναν χρόνο/χώρο όπου και οι δύο αισθάνεστε ασφαλείς και δεν θα σας ενοχλήσουν. Απόφυγε το πριν/μετά τα γεύματα, καθώς αυτή θα είναι μια αγχωτική στιγμή. Θίξε το θέμα με ήπιο τρόπο, έχοντας κατά νου ότι, παρά το πώς εμφανίζονται, οι διατροφικές διαταραχές δεν έχουν να κάνουν με το φαγητό. Αντίθετα, το φαγητό είναι ένα σύμπτωμα πολύ πιο σύνθετων, υποκείμενων αιτιών, με τη συναισθηματική δυσφορία συχνά στη ρίζα.

Η μεμονωμένη εστίαση στις τροφικές συμπεριφορές μπορεί να οδηγήσει κάποι@ να αμυνθεί ή να αρνηθεί την εμπειρία τ@. Αντ’ αυτού, επικεντρώσου στη συναισθηματική τ@ εμπειρία και στη φροντίδα σου για τη συναισθηματική τ@ ευημερία. Είναι πολύ σημαντικό να διατηρείς ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας και να γνωρίζεις ότι μπορεί να χρειαστεί να επιστρέψεις στη συζήτηση πολλές φορές ανάλογα με το πόσο έτοιμ@ είναι να μιλήσει. Αν σου πει ότι κάτι δεν πάει καλά, μπορείς να τ@ βοηθήσεις να κλείσει ένα ραντεβού με τον παθολόγο. Τι γίνεται όμως αν το αρνηθεί ή αμυνθεί; “Αν σου πει ότι δεν τρέχει τίποτα, ακόμα κι αν φαίνεται πειστικ@, παρακολούθησέ τ@ και έχε κατά νου ότι μπορεί να είναι άρρωστ@ ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιεί”, λέει ο Tom. “Μην περιμένεις πολύ καιρό πριν τ@ πλησιάσεις ξανά”.

Προσπάθησε επίσης να θυμάσαι ότι ο θυμός ή η απογοήτευσή τ@ δεν είναι κάτι προσωπικό. “Οι διατροφικές διαταραχές υπάρχουν για να βοηθήσουν κάποιον να ανταπεξέλθει κατά τη διάρκεια σημαντικών, συχνά συναισθηματικών, προκλήσεων”, εξηγεί η Kerrie. “Είναι λογικό κάποιος να παίρνει αμυντική στάση – η διατροφική διαταραχή εξυπηρετεί έναν “σκοπό” για να τ@ βοηθήσει να αντιμετωπίσει και δεν θέλει να τον εγκαταλείψει ακόμα. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε, με συμπόνια, ότι βρίσκονται σε συναισθηματική δυσφορία και ίσως χρειαστεί να επανέλθουμε στο θέμα μια άλλη φορά”.

Τέλος, να θυμάσαι να φροντίζεις τον εαυτό σου. Η φροντίδα ενός αγαπημένου προσώπου με διατροφική διαταραχή μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολη και δεν πρέπει να φοβάσαι να αναζητήσεις υποστήριξη για τη δική σου ψυχική υγεία, αν τη χρειάζεσαι.