Όταν έρχεται η στιγμή να πάρεις μια μεγάλη απόφαση στη ζωή, όπως το αν θα αλλάξεις δουλειά, θα ξεκινήσεις μια οικογένεια ή θα τερματίσεις μια σχέση, μπορεί να αισθάνεσαι μπερδεμέν@. Ακόμη κι αν δοκιμάζεις ασυνήθιστες μεθόδους, όπως να διαβάσεις τα ζώδια ή να ζητήσεις συμβουλή από φίλους, στο τέλος ξέρεις ότι η απόφαση είναι δική σου. Κι ενώ πολλοί σου λένε “άκου το ένστικτό σου”, αυτό δεν είναι πάντα τόσο βοηθητικό – ειδικά αν την τελευταία φορά που το έκανες, το ένστικτό σου σε οδήγησε σε λάθος επιλογές.
Σύμφωνα όμως με ειδικούς που μελετούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, η διαίσθηση είναι κάτι πραγματικό – και υπάρχει τρόπος να την αξιοποιήσεις ώστε να πάρεις μεγάλες αποφάσεις χωρίς να ρίχνεις ζάρια ή να βασίζεσαι στην τύχη.
Τι είναι το ένστικτο;
Η διαίσθηση, γνωστή και ως “ένστικτο”, είναι στην πραγματικότητα μια μορφή ασυνείδητης νοημοσύνης. Ενώ μπορεί να πιστεύεις ότι οι απαντήσεις εμφανίζονται από το πουθενά, η διαίσθησή σου βασίζεται στις προσωπικές σου εμπειρίες, στις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις σου ή ακόμη και σε αυτά που ακούς από τους γύρω σου. Όπως εξηγεί ο Karl Friston, καθηγητής νευροεπιστήμης στο University College του Λονδίνου, το σώμα μας μπορεί να αντικατοπτρίζει την ψυχική μας κατάσταση χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, όπως όταν νιώθεις κάτι στο στομάχι σου που δεν μπορείς να εξηγήσεις. “Μην αγνοείς το σώμα σου”, λέει ο Friston, “είναι μια σημαντική πηγή πληροφορίας”.
Από την άλλη, η διαίσθηση δεν είναι κάποιο “μαγικό χάρισμα”, όπως λέει ο γνωστικός ψυχολόγος Gary Klein. Όταν βασιζόμαστε στη διαίσθηση, αξιοποιούμε γνώσεις που έχουμε αποκτήσει από εμπειρίες μας, χωρίς να το συνειδητοποιούμε πάντα. Είναι σαν ένα εσωτερικό ένστικτο που μας καθοδηγεί.
Πώς μπορείς να αξιοποιήσεις το ένστικτό σου;
Αν και είναι καλό να δίνεις προσοχή στο τι σου λέει το ένστικτό σου, είναι εξίσου σημαντικό να εξετάζεις όλους τους παράγοντες που μπορεί να το επηρεάζουν. Ο πραγματικός κόσμος είναι πολύπλοκος και οι πληροφορίες που λαμβάνουμε συχνά ασαφείς, πράγμα που κάνει δύσκολη την ερμηνεία τους, όπως τονίζει ο Klein.
Για να αξιοποιήσεις καλύτερα το ένστικτό σου, υπάρχουν μερικές στρατηγικές που μπορείς να ακολουθήσεις:
- Αναλογίσου το παρελθόν: Έχεις πάρει επαναλαμβανόμενες αποφάσεις που δεν οδήγησαν σε καλά αποτελέσματα; Αυτό μπορεί να είναι ένδειξη ότι ήρθε η ώρα να σκεφτείς διαφορετικά. “Γνώριζε τους μηχανισμούς της λήψης των αποφάσεών σου”, συμβουλεύει ο Friston.
- Δώσε προτεραιότητα σε αυτά που είναι πραγματικά σημαντικά για σένα: Μπορείς να προσδιορίσεις ορισμένα πράγματα που γνωρίζεις ότι σε κάνουν ευτυχισμέν@, όπως το να αναγνωρίζεται η δουλειά σου ή το να έχεις περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Φτιάξε μια λίστα με αυτά που σε κάνουν χαρούμεν@ και, όταν βρεθείς μπροστά σε μια δύσκολη απόφαση, ανατρέξε σε αυτή για να σε βοηθήσει να επιλέξεις αυτό που σε φέρνει πιο κοντά σε αυτά που θέλεις στη ζωή.
- Μην φοβάσαι να κάνεις λάθος: Πολλές φορές, ακόμη και αν η απόφαση που θα πάρεις δεν φέρει τα αποτελέσματα που επιθυμούσες, δεν είναι το τέλος του κόσμου. Οι περισσότερες αποφάσεις δεν είναι μόνιμες, και αν κάτι δεν δουλέψει, μπορείς να αλλάξεις πορεία αργότερα. “Μπορείς να μάθεις από κάθε απόφαση, είτε ήταν σωστή είτε λάθος”, λέει ο Klein.
Ενώ η διαίσθηση μπορεί να μοιάζει με κάτι ασαφές, στην πραγματικότητα βασίζεται σε στοιχεία που έχουμε συλλέξει από τις εμπειρίες μας. Είναι σημαντικό να δίνεις προσοχή σε αυτά τα “σημάδια”, αλλά ταυτόχρονα να αναγνωρίζεις ότι μπορεί να μην είναι πάντα απόλυτα αξιόπιστα. Το κλειδί είναι να χρησιμοποιείς το ένστικτό σου ως εργαλείο για να παίρνεις αποφάσεις, ενώ παράλληλα εξετάζεις τις επιλογές σου με καθαρό μυαλό. Όπως λέει η Nell Wulfhart, “παίρνουμε τις αποφάσεις με βάση τις καλύτερες πληροφορίες που έχουμε εκείνη τη στιγμή”.
