Δεν είχα πει ποτέ στην ζωή μου “τι ζούμε;”. Ό,τι και να είχα ζήσει και ίσως και να με είχε αφήσει έκπληκτη δεν ήταν ικανό να με κάνει να απορήσω. Σε μια βδομάδα έχω πεί δυο φορές “τι ζούμε?” για δύο διαφορετικά γεγονότα. Το ένα “τι ζούμε?”, ήταν για την συναυλία του Ρόμπι, το άλλο “τι ζούμε?”, ήταν για το διάγγελμα του δημοψηφίσματος και όσα ακολούθησαν.

Δύο “τι ζούμε”, διαφορετικά μεταξύ τους με κοινό παρονομαστή την απορία. Δεν θα σταθώ στο πρώτο “τι ζούμε;”, της συναυλίας. Πέρασε. Θα σταθώ στο “τι ζούμε;” που δεν έχει περάσει ακόμα. Στο “τι ζούμε;” που δεν ξέρουμε πότε και πώς θα περάσει.

Χθες βγήκαμε βόλτα. Οι δρόμοι άδειοι, τα μαγαζιά άδεια, η πόλη έμοιαζε με πόλη φάντασμα. Συζητάγαμε για τις εξελίξεις που δεν προλαβαίνουμε να παρακολουθήσουμε ίσως και να κατανοήσουμε. Συζητάγαμε για τις ουρές στα ΑΤΜ, στα σούπερ μάρκετ, στα βενζινάδικα. “Ο κόσμος φοβάται,  μην τους κατηγορείτε”, είπα στα παιδιά που θεώρησαν υπερβολικές τις αντιδράσεις όσων έτρεξαν να γεμίσουν με υλικά αποθέματα για να καλύψουν τα ψυχικά αποθέματα που λιγόστεψαν. “Εσύ δεν φοβάσαι;”, με ρώτησε ο Τάσος.” Ανησυχώ”, του απάντησα. “Το ίδιο δεν είναι;”, με ρώτησε. Το ίδιο είναι. Κάποιοι ανησυχούν, κάποιοι φοβούνται, κάποιοι μένουν ψύχραιμοι, κάποιοι δεν έχουν καταλάβει, κάποιοι αδυνατούν ή δεν θέλουν να καταλάβουν.

Δεν κρίνεις και δεν κατηγορείς αυτόν που φοβάται. Προσπαθείς να καταλάβεις τον φόβο του. Κι ίσως αν καταλάβεις τον φόβο του ο φόβος να γίνει μικρότερος. Κι ίσως κι εσύ να γίνεις μεγαλύτερος αν καταλάβεις τον άλλο.

Δίπλα μας μια παρέα συζητούσε για το τι θα ψηφίσουν. Αν γίνει τελικά το δημοψήφισμα, όπως έλεγαν.

 “Εγώ ναι”, “Είσαι μαλάκας”, “Εγώ όχι”, “Έλα σήκω φύγε μόνος σου τώρα”, “Εγώ δεν θα ψηφίσω τίποτα. Δεν θέλω τίποτα από τα δύο γιατί να αναγκαστώ να ψηφίσω;”, “Μια φορά σου ζήτησαν την γνώμη σου άμεσα, τόσο αγνώμονας  και αδιάφορος είσαι;” “Δεν είναι αδιαφορία, ούτε αγνωμοσύνη, δεν με καλύπτουν οι πιθανές απαντήσεις.”

Κουβέντες, τσακωμοί, διαφωνίες. Με κρίσεις, με επικρίσεις, με λόγια που δείχνουν ότι δεν καταλαβαίνει ο ένας τον άλλον, οτι δεν ακούει ο ένας τον άλλον παρά τον κρίνει, τον δικάζει, τον ξεκόβει. Χωρίς σεβασμό, χωρίς κατανόηση.

Μια διαφωνία που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε χωρίς να μαλώσουμε. Ίσως γιατί μάθαμε να έχουμε απέναντι τον άλλο και να τον κατηγορούμε χωρίς να τον σεβόμαστε και να τον ακούμε. Χωρίς να προσπαθούμε να τον καταλάβουμε. Πριν το δημοψήφισμα αυτό ίσως θα έπρεπε να γίνει ένα δημοψήφισμα “μένουμε ενωμένοι, ναί ή όχι;”. Όσοι αδειάζουν τα ράφια, και όσοι δεν τα αδειάζουν, όσοι ψηφίζουν ναι και όσοι ψηφίζουν όχι, όσοι έχουν μια γνώμη αντίθετη με κάποια άλλη.

Αυτό το “τι ζούμε;”, όσο έχει να κάνει με την ενότητα στην δυσκολία και στην διαφωνία είναι που μου προκαλεί φόβο εμένα. Αυτό το “τι ζούμε;” που αν δεν έχει ο ένας τον άλλο μπορεί να γίνει “τι ζω;’, με όποιο νόμισμα έχω ή δεν έχω στο πορτοφόλι μου.