H Βίκυ Ξανθοπούλου βραβεύτηκε το 2020 για το project «Παίζουμε Βιβλίο» με το Global Teacher Award από τον διεθνή οργανισμό AKS Education Awards, ένα βραβείο που απονέμεται σε εκπαιδευτικούς ως αναγνώριση της συμβολής τους στην παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα και την κοινωνία, συμβάλλοντας στο να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος.

Τι σημαίνει Εμψυχώτρια Κοινωνικοπολιτισμικής Εκπαίδευσης;

Η εκπαίδευση είναι ένας ζωντανός οργανισμός που αναπνέει, προσαρμόζεται και εξελίσσεται. Η αφετηρία της μάθησης είναι οι άνθρωποι, οι πολιτισμοί τους, οι εμπειρίες και οι ιστορίες τους. Η μάθηση είναι κοινωνική διαδικασία και ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες κατανοούν τον κόσμο μέσα από τις αλληλεπιδράσεις τους.

Ο εμψυχωτής βοηθά τους ανθρώπους να συνδέονται μέσω της εκπαίδευσης, της τέχνης και του παιχνιδιού και μετατρέπει τη μάθηση σε ένα ζωντανό, βιωματικό ταξίδι που εμπλουτίζει τον άνθρωπο και την κοινωνία. Ως «μεσολαβητής» εμπνέει και ενθαρρύνει τα παιδιά να ανακαλύψουν τη γνώση μέσα από τη συνεργασία, το παιχνίδι και τη δημιουργικότητα, ώστε κάθε παιδί να νιώθει ότι η φωνή του έχει αξία, προωθώντας την ενεργό συμμετοχή του στην κοινωνία.

Η βράβευσή σας με το Global Teacher Award αποτελεί σημαντική αναγνώριση. Πώς επηρέασε αυτή η διάκριση την εκπαιδευτική σας προσέγγιση και την καθημερινότητά σας στην τάξη;

Το Global Teacher Award και οι υπόλοιπες βραβεύσεις ήταν μια μεγάλη τιμή, μια επιβεβαίωση ότι ο δρόμος που ακολουθείς έχει αξία, αλλά και μια υπενθύμιση ότι η εκπαίδευση είναι μια συνεχής διαδικασία μάθησης και εξέλιξης. Όμως όταν διαβαίνεις το πρωί την πόρτα του σχολείου και είσαι μπροστά σε μια τάξη γεμάτη μάτια που λαχταρούν να ανακαλύψουν τον κόσμο, το βραβείο δεν διδάσκει. Διδάσκεις εσύ.

Η καθημερινότητα στην τάξη είναι ένας διαρκής αγώνας, όμορφος, αλλά και απαιτητικός, γεμάτος προκλήσεις. Η βράβευση δεν αλλάζει το γεγονός ότι πρέπει να αφιερώνεσαι κάθε μέρα, να βρίσκεις νέους τρόπους να κρατάς τα παιδιά αφοσιωμένα, να προσαρμόζεσαι στις ανάγκες τους, να τους δίνεις κίνητρα και να γίνεσαι ο φάρος τους στη μάθηση. Δεν σημαίνει ότι ξαφνικά όλα γίνονται εύκολα ή ότι η δουλειά σου σταματά να απαιτεί υπομονή, ενέργεια και αγάπη.

Αν κάτι άλλαξε, είναι η ευθύνη να δείξεις πως η εκπαίδευση είναι δύναμη αλλαγής, να μοιραστείς καλές πρακτικές, να εμπνεύσεις άλλους εκπαιδευτικούς, αλλά και τους γονείς.

Έχετε εργαστεί σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας πριν εγκατασταθείτε στη Θεσσαλονίκη. Πώς επηρέασαν αυτές οι εμπειρίες την εκπαιδευτική σας φιλοσοφία και την προσέγγισή σας στη διδασκαλία;

Η διδασκαλία σε διαφορετικές περιοχές είναι σαν να κρατάς ένα πολύχρωμο καλειδοσκόπιο, κάθε μέρος προσθέτει νέα χρώματα, νέα σχήματα, νέες προοπτικές. Υπηρετώ τόσα χρόνια σε μέρη που δεν είναι τόσο εύκολη η πρόσβαση κι αυτό είναι μια συνειδητή επιλογή. Άκουσα ιστορίες, έμαθα έθιμα, δοκίμασα γεύσεις, αγκάλιασα ζωές διαφορετικές από τη δική μου. Και μέσα από όλα αυτά, κατάλαβα πως η πραγματική εκπαίδευση είναι να μαθαίνεις τον κόσμο ξανά μέσα από τα μάτια των παιδιών. Έμαθα να διδάσκω με τρόπο που να χωράει όλα τα παιδιά, να αγκαλιάζει τη μοναδικότητα και να δίνει φωνή σε κάθε παιδί. Κάθε τόπος, κάθε σχολείο, κάθε μικρή κοινότητα που με αγκάλιασε, με άλλαξε. Έγινα, θέλω να πιστεύω, καλύτερος άνθρωπος, γιατί έμαθα να ακούω, να προσαρμόζομαι, να χτίζω γέφυρες, αντί να επιβάλλω κανόνες.

Ως συγγραφέας παιδικών βιβλίων, πώς ενσωματώνετε την παιδική λογοτεχνία στην εκπαιδευτική διαδικασία για να ενισχύσετε τη μάθηση και τη φαντασία των μαθητών σας;

Για μένα, η λογοτεχνία είναι ένας απέραντος κόσμος, όπου τα παιδιά μπορούν να βουτήξουν, να ονειρευτούν, να πειραματιστούν, να νιώσουν. Δεν διαβάζουμε απλώς βιβλία στην τάξη. Παίζουμε με αυτά!

Αυτό ακριβώς ήταν και το όραμά μου όταν δημιούργησα το «Παίζουμε βιβλίο;», ένα πρότζεκτ στο οποίο επένδυσα όλη μου τη γνώση, την αγάπη και την ενέργεια. Επιθυμούσα τα βιβλία να ζωντανεύουν μέσα από το παιχνίδι, την έκφραση, τη δημιουργικότητα, μέσα από θεατρικό παιχνίδι, τη δραματοποίηση, τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, μέσα από το φίλτρο των παιδιών. Κι αυτό όχι για να αναδείξω την αξία του βιβλίου, αλλά για να αναδείξω την αξία του παιδιού. Το βιβλίο είναι προϊόν πολιτισμού και αποδέκτης είναι πάντα ο άνθρωπος.

Το βιβλίο γεφυρώνει κοινωνικές ανισότητες, δίνει ευκαιρίες στα παιδιά να ονειρευτούν πέρα από τα όρια που μπορεί να τους έχει θέσει η πραγματικότητα. Ένα παιδί που διαβάζει, που ταυτίζεται με χαρακτήρες, που ταξιδεύει μέσα από τις λέξεις, είναι ένα παιδί που αναπτύσσει κριτική σκέψη, ενσυναίσθηση, που βλέπει τον κόσμο με μάτια ανοιχτά και αποκτά τη δύναμη και τα εφόδια να τον αλλάξει.

Η εργασία σε κοινωνικές δομές πριν την ενασχόλησή σας με τη δημόσια εκπαίδευση στο νηπιαγωγείο επηρέασε την προσέγγισή σας στη διδασκαλία; Αν ναι, με ποιους τρόπους;

Η εργασία μου σε κοινωνικές δομές είναι μια εμπειρία ζωής, η οποία με έχει διαμορφώσει βαθιά. Εκεί έμαθα πως η αποδοχή, η συμπερίληψη και η κοινωνική δικαιοσύνη δεν είναι έννοιες απλές ούτε δεδομένες, αλλά αξίες που πρέπει να διεκδικούνται καθημερινά για να τις απολαμβάνουν όλα τα παιδιά χωρίς διακρίσεις.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζετε ως νηπιαγωγός σε μια νησιωτική περιοχή όπως η Θάσος, και πώς την αντιμετωπίζετε;

Υπηρέτησα στη Θάσο 17 χρόνια. Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να φέρω τον κόσμο όλο μέσα στην τάξη μέσα από δράσεις, συνεργασίες, τεχνολογία και βιωματικές εμπειρίες. Ίσως τα πιο πολύτιμα χρόνια της πορείας μου στην εκπαίδευση.

Ποια είναι η πιο αξέχαστη στιγμή της καριέρας σας ως εκπαιδευτικός, που σας υπενθυμίζει τη σημασία του έργου σας;

Ήταν η μέρα που είπα στον εαυτό μου ότι πρέπει να παραιτηθώ, ήταν η μέρα που γκρεμίστηκε μέσα μου κάθε βεβαιότητα που είχα για τον ρόλο μου ως εκπαιδευτικός. Ένα παιδί με τη ζωγραφιά του και με μια ερώτηση γεμάτη αγωνία κι ανησυχία, με έφερε αντιμέτωπη με όλα όσα θεωρούσα δεδομένα. Ένιωσα ανήμπορη, ανεπαρκής, σχεδόν χαμένη. Κι εκείνη τη στιγμή όλη η αδυναμία που ένιωσα έγινε η δύναμή μου. Κι από εκείνη τη στιγμή η διδασκαλία μου δεν ήταν ποτέ ξανά η ίδια.

Πώς βλέπετε τον ρόλο της τεχνολογίας στην προσχολική εκπαίδευση και πώς την ενσωματώνετε στην τάξη σας;

Ο ψηφιακός γραμματισμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης εκπαίδευσης. Η ενσωμάτωσή του στο νηπιαγωγείο δημιουργεί τις βάσεις για μια υγιή σχέση με την τεχνολογία, προετοιμάζοντας τα παιδιά να γίνουν υπεύθυνοι και ενημερωμένοι χρήστες στον ψηφιακό κόσμο. Χρησιμοποιούμε ψηφιακά εργαλεία προγραμματισμού, όπως ρομπότ και εκπαιδευτικές εφαρμογές, για να εμπλουτίσουμε τη μάθηση και να εξερευνήσουμε νέες γνώσεις. Αυτές οι τεχνολογίες μας επιτρέπουν να δημιουργούμε δυναμικές εμπειρίες μάθησης. Μέσα από την αλληλεπίδραση με αυτά τα εργαλεία, τα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες συνεργασίας, κριτικής σκέψης και δημιουργικότητας, ενώ απολαμβάνουν τη διαδικασία της ανακάλυψης και της μάθησης.

Ποιος είναι ο δικός σας στόχος στην εκπαίδευση;

Ο στόχος μου στην εκπαίδευση είναι να ενδυναμώσω τα παιδιά ώστε να γίνουν ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες, που σέβονται τον εαυτό τους, τους γύρω τους και το περιβάλλον. Όπου με δικαιοσύνη και ενσυναίσθηση θα δημιουργήσουν έναν κόσμο πιο δίκαιο και πιο βιώσιμο για όλους τους ανθρώπους.

Η γνώση είναι δύναμη; Η εκπαίδευση μπορεί να γίνει δύναμη αλλαγής;

Η γνώση είναι πράγματι δύναμη και η εκπαίδευση μπορεί να γίνει η πιο ισχυρή δύναμη αλλαγής. Τη δύναμη όμως στη γνώση και την εκπαίδευση τη δίνουμε οι δάσκαλοι, στη σχέση που δημιουργούμε με τους μαθητές μας και αυτός ο δεσμός είναι που μπορεί να τους οδηγήσει σε ένα φωτεινότερο μέλλον.