Το πρώτο-πρώτο κεφάλαιο που εξετάζει κάθε επίδοξος οικονομολόγος είναι η οικονομία του Ροβινσώνα Κρούσου. Γιατί είναι η πιο απλή από όλες, αφού περιλαμβάνει μόνο τον ίδιο τον Ροβινσώνα. Εκείνος πρέπει να πάρει τις αποφάσεις για τα αγαθά που ο ίδιος θα παράξει, για τα προϊόντα που θα καταναλώσει. Aλλά και για το αν θα θυσιάσει κάποια από τα διαθέσιμα υλικά του, ώστε να φτιάξει εργαλεία κι έτσι μελλοντικά να έχει αποτελεσματικότερη παραγωγή.

Ο Pareto και ο πλανήτης Γη

Και μετά μπαίνουν οι κοινωνίες, οι χώρες, οι οικονομίες. Εκεί τα πράγματα περιπλέκονται. Τις αποφάσεις παίρνουν πολλοί, οι παράγοντες που πρέπει να εξεταστούν είναι πολυάριθμοι και οι ανάγκες που πρέπει να ικανοποιηθούν ακόμη περισσότερες. Ο Ιταλός οικονομολόγος Vilfredo Pareto έθεσε εδώ το κριτήριό του κι έκτοτε το χρησιμοποιούμε.

Σύμφωνα με αυτό, μια μεταβολή στην τιμή ή την ποσότητα ενός αγαθού είναι αποτελεσματική κατά Pareto, εάν βελτιώνει τη θέση κάποιου χωρίς να χειροτερεύει τη θέση κάποιου άλλου. Και αντίστοιχα, εάν η θέση μιας κοινωνικής ομάδας καλυτερεύει, χωρίς να δυσχεραίνει τη θέση άλλου κοινωνικού συνόλου. Μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας.

Και μετά μπαίνει η βιωσιμότητα. Σε έναν πλανήτη που γίναμε μάλλον περισσότεροι απ’ ό,τι μπορεί να αντέξει, με μια συμπεριφορά χειρότερη από αυτή που θα του έπρεπε και την προσοχή μας να αποσπάται από χίλια άλλα, ξεφεύγοντας από το περιβάλλον και τις ανάγκες του, η αειφόρος ανάπτυξη μοιάζει να έχει πια ισάξια σημασία με το νερό. Εν ολίγοις, αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση της ζωής.

Συνδυάζοντας Pareto και βιωσιμότητα, να ‘μαστε. Δεν έχουμε πια την πολυτέλεια να ωφελούμαστε μεν, αλλά να βλάπτουμε το περιβάλλον. Για την ακρίβεια, μακάρι από την αρχή να μην το είχαμε κάνει. Απλά τώρα κάνει μπαμ, είναι η φάση με τον κόμπο στο χτένι. Ούτε μπορούμε να ζούμε εις βάρος της χλωρίδας και της πανίδας του πλανήτη μας και να δρούμε ως οι μοναδικοί και προνομιούχοι κάτοικοί του. Ναι ευημερία, ναι εξέλιξη, ναι βελτίωση, αλλά για όλους.

Από τον καφέ, στα πάντα

Σκοπός εδώ είναι η μέγιστη απολαβή αγαθών από το περιβάλλον, χωρίς όμως την καταστροφή ή τη διακοπή της παραγωγής αυτών. Να μπορούμε μεν να παράξουμε όσα ανταποκρίνονται στις ανάγκες του σήμερα, χωρίς όμως να θέτουμε υπό διακύβευση την ικανότητα των επόμενων γενεών να μπορούν κι εκείνες να κάνουν το ίδιο.

Δες τον καφέ για παράδειγμα, ένα από τα πλέον παγκόσμια προϊόντα. Για να γίνει βιώσιμο αγαθό, χρησιμοποιούνται τώρα τρόποι καλλιέργειας φιλικοί προς το περιβάλλον, αλλά και προς τους ανθρώπους. Μπήκαν στην παραγωγή οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ανακύκλωση της φύρας. Οι παραγωγοί φροντίζουν για αναδασώσεις και αναφυτεύσεις στις περιοχές που έχουν καλλιεργηθεί τόσο που “κουράστηκαν” και τα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται είναι βιολογικά. Το δηλαδή, ο στόχος της εκάστοτε επιχείρησης παύει να είναι το άμεσο και εφήμερο κέρδος και στρέφεται περισσότερο στη μακροπρόθεσμη ευημερία και σταθερότητα.

Κι από τον καφέ, παντού και στα πάντα. Όχι τα χαριτωμένα ζωάκια, αλλά τα πάντα γύρω μας. Βιωσιμότητα κοινωνική, κόντρα στη φτώχεια, του πολέμους, την αδικία, τη διχόνοια. Βιωσιμότητα οικονομική, για να έχουν και να συνεχίσουν να έχουν όλοι οι άνθρωποι ισότιμη πρόσβαση στα βασικά αγαθά. Και βιωσιμότητα περιβαλλοντική, να βοηθήσουμε τον πλανήτη να μπορεί να μας προσφέρει τους φυσικούς πόρους που χρειαζόμαστε για τη διατήρηση της ζωής. Και να μπορεί να το κάνει επ’ αόριστον, δίχως να καταστρέφεται.

Η βιωσιμότητα στην καθαριότητα

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Προστασίας Περιβάλλοντος -EPA-, η μέση οικογένεια στην Αμερική χρησιμοποιεί περισσότερα από 1.100 λίτρα νερό την ημέρα. Κι αν πήγε το μυαλό σου στα γκαζόν και τα παρτέρια και τις πισίνες που βλέπουμε στις ταινίες, ε λοιπόν όχι. Το 70% περίπου της κατανάλωσης αυτής συμβαίνει σε εσωτερικούς χώρους.

Παράλληλα, μελέτες του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Πόρων -WRI- διαπίστωσαν ότι η χρήση του νερού στα σπίτια μας, αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό απ΄ ό,τι σε κάθε άλλο τομέα, συμπεριλαμβανομένου του γεωργικού αλλά και του βιομηχανικού.

Κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το πόσο χρόνο απολαμβάνουμε κάτω από την αναζωογονητική ντουζιέρα. Παρά αφορά και στην υγιεινή και την καθαριότητα. Στο πώς χρησιμοποιούμε τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων, πώς πλένουμε τα πατώματα, πώς καθαρίζουμε τις επιφάνειες και, βέβαια, τι προϊόντα χρησιμοποιούμε.

Σε καλά νέα, υπάρχουν τρόποι να μειώσουμε τον περιβαλλοντικό μας αντίκτυπο, ειδικά όσον αφορά στην καθαριότητα του σπιτιού. Για να μιλήσουμε όμως για βιωσιμότητα, χρειάζεται να εξετάσουμε το συνολικό κύκλο ζωής ενός προϊόντος. Από τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζεται και συσκευάζεται, έως τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται και τελικά απορρίπτεται. Και προσοχή στους μύθους. Υπάρχουν παντού, υπάρχουν κι εδώ.

4 μύθοι καθαριότητας προς κατάρριψη

1. Βιώσιμη ρουτίνα καθαριότητας σημαίνει και συμβιβασμούς στο αποτέλεσμα

Συχνά θεωρούμε ότι βιώσιμη ρουτίνα καθαριότητας συνεπάγεται και ένα μέτριο αποτέλεσμα. Ότι θα πρέπει να ρίξουμε λίγο τον πήχη και να αποδεχθούμε πως δεν θα είναι όλα όπως πριν, αλλά θα είναι για καλό. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει. Είναι θέμα κατάλληλης επιλογής προϊόντων. Θα βρούμε στην αγορά βιώσιμα καθαριστικά που έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα και παράλληλα έχουν κατασκευαστεί με τρόπο που να λειτουργούν με λιγότερη ποσότητα νερού. Καθαρίζοντας για παράδειγμα το πάτωμα με τέτοια προϊόντα, μπορούμε να εξοικονομήσουμε έως και 265 λίτρα νερό ετησίως.

2. Για να στηρίξεις πραγματικά τη βιωσιμότητα, θα πρέπει να αποφύγεις όλα τα χημικά

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό είναι ουτοπικό. Ό,τι υπάρχει γύρω μας και είναι φτιαγμένο από ύλη, εμπεριέχει χημικά. Είτε στο ίδιο, είτε στη συσκευασία του, είτε στη μέθοδο παραγωγής του. Από το νερό που πίνουμε, τα αποξηραμένα βότανα και μπαχαρικά, έως και το σώμα μας το ίδιο, χάρη σε όσα καταναλώνουμε. Αυτό όμως δε σημαίνει κι ότι πρέπει να πλένουμε τα πιάτα μας με κόλιαντρο, ούτε τα ρούχα μας με ελαιόλαδο. Επιλέγουμε όσα βιώσιμα προϊόντα θεωρούμε ασφαλή βάσει ετικέτας και παράλληλα όσα υπόσχονται καθαριότητα με την πρώτη. Αν χρειάζεται να προ-καθαρίσουμε, να καθαρίσουμε και μετά να καθαρίσουμε ξανά, πήγε περίπατο η βιωσιμότητα.

3. Το πλύσιμο των πιάτων στο χέρι είναι πιο βιώσιμο από το πλύσιμο με πλυντήριο πιάτων

Να μια εφαρμογή της τεχνολογίας που βοηθά το περιβάλλον. Πλένοντας τα πιάτα στο χέρι, χρησιμοποιούμε περίπου 15 λίτρα νερό κάθε δύο λεπτά. Ένα ενεργειακά πιστοποιημένο πλυντήριο πιάτων, χρησιμοποιεί λιγότερο από 15 λίτρα νερό σε κάθε του πλύση. Για ξεσκόνισε τα μαθηματικά σου. Ένα μέσο νοικοκυριό, μπορεί να εξοικονομήσει γύρω στα 370 λίτρα νερό την εβδομάδα, απλώς χρησιμοποιώντας πλυντήριο για το πλύσιμο των πιάτων.

4. Τα βιώσιμα προϊόντα καθαριότητας είναι πιο ακριβά

Όλα σχετικά είναι. Μπορεί τα βιώσιμα καθαριστικά να είναι λίγο πιο τσιμπημένα στην τιμή. Αλλά αν τα βάλεις κάτω, στον ίδιο παρανομαστή θα καταλήξεις. Σκέψου το παράδειγμα με το πλυντήριο πιάτων. Τα πέναλτι που δε θα πληρώνεις πια χάρη στην πιο ενδεδειγμένη κατανάλωση νερού, θα σου αποκομίζουν όφελος στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας περί τα 100€ ετησίως. Ε, αυτά που εξοικονόμησες, τοποθέτησέ τα στον προϋπολογισμό του σούπερ μάρκετ και θα είσαι ίσα βάρκα-ίσα νερά.

Αλήθεια, αν ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις, είναι και ο δρόμος για τον παράδεισο στρωμένος με κακές; Αν είναι, να τον καθαρίσουμε. Βιώσιμα όμως, ναι; Αν η όλη εικόνα σου πέφτει μεγάλη, προσάρμοσε το μέγεθος. Ο πλανήτης είναι το μεγάλο μας σπίτι. Σκέψου τώρα, απλά και απέριττα. Τι σπίτι θέλεις να αφήσεις στα παιδιά και τα εγγόνια σου;