Δες ας πούμε το Tsundoku. Απίστευτο μεν, αληθινό σαν τις κερασιές τους δε, σημαίνει το να αγοράζεις βιβλία τα οποία ξέρεις ότι δε θα διαβάσεις και θα καταλήξουν σε μια στοίβα με άλλα αδιάβαστα, αλλά έχεις την ωραία αίσθηση ότι θα έρθει κάποτε μια μέρα που επιτέλους θα τα διαβάσεις.
Και το Komorebi. Που είναι οι αχτίδες του ήλιου, αλλά όπως φιλτράρονται μέσα από τα κλαδιά και τα φύλλα των δέντρων ενός δάσους. Και μετά, η Nito-onna. Η γυναίκα που τρέχει τόσο πολύ με την καριέρα της, που δεν προλαβαίνει να σιδερώσει τις μπλούζες της και γι’ αυτό φοράει μόνο πλεκτές. Ναι, έχουν μία μόνο λέξη γι’ αυτό. Και τελικά το Ikigai. Δηλαδή, το νόημα της ζωής. Το εσωτερικό ταξίδι που σε οδηγεί στο σκοπό της ύπαρξής σου, αυτό που σε κάνει να θέλεις να αδράξεις τη μέρα, ο λόγος να υπάρχεις.
Πυροσβέστες και μπαλαρίνες παντού
Αν γινόμασταν αυτό που οι μαμάδες μας υπέθεταν όταν μας κουβαλούσαν στην κοιλιά, ο παγκόσμιος πληθυσμός της γης θα αποτελούταν από ποδοσφαιριστές, άντρες-γυναίκες. Αν πάλι γινόμασταν αυτό που οι συγγενείς υπέθεταν όταν μας πρωτογνώριζαν στην κούνια και βγάζαμε ακόμη εκείνο το γλυκό ήχο των πρώτων κλαμάτων, ο πληθυσμός θα αποτελούταν από τραγουδιστές και τραγουδίστριες μόνο.
Και μετά μπουσουλήσαμε και περπατήσαμε και αποκτήσαμε φωνή και άποψη και μας ρωτούσαν τι θέλουμε να γίνουμε όταν μεγαλώσουμε. Κι εκεί έγινε ο πρώτος διαχωρισμός του πληθυσμού. Δεν θα γινόμασταν πια όλοι το ίδιο. Αλλά όλα τα αγόρια θα γινόντουσαν πυροσβέστες και όλα τα κορίτσια μπαλαρίνες.
Και μετά ήρθε η υπόλοιπη ζωή μας. Με την ενηλικίωση, τις ανησυχίες, τα όνειρα, τους φόβους, τις προσδοκίες, τα κοινωνικά πρέπει, τις επιρροές. Και με τον ίδιο μας τον εαυτό. Που μεγαλώνει, παίρνει μορφές, τις αλλάζει, εξελίσσεται και προχωρά.
Προς τα πού; Προς το σκοπό της ζωής μας, προς το νόημα, προς αυτό που μας ολοκληρώνει. Αυτό που μας κάνει να σηκωνόμαστε με δύναμη τα πρωινά και κάνει τα εμπόδια να μη μοιάζουν με βουνά, αλλά έστω με λοφάκια.
Μπορείς να ψάξεις εκεί έξω και να βρεις το νόημα της ζωής;
Δε λένε ότι τα “όχι” διαμορφώνουν χαρακτήρες και καριέρες; Ε λοιπόν, ένα μεγάλο όχι εδώ, έτοιμο να μας διαμορφώσει. Όχι, γιατί σκοπός και στόχος δεν είναι το ίδιο πράγμα. Ο στόχος είναι κάτι συγκεκριμένο το οποίο θέλεις να καταφέρεις, ένας προορισμός στον οποίο θέλεις να φτάσεις. Ο σκοπός όμως δεν είναι καθόλου ένα ορόσημο. Ο σκοπός, το νόημα της ζωής, είναι κάτι που πηγάζει από μέσα σου, εσύ τον δημιουργείς. Δεν είναι κάτι που βγαίνεις και το ψάχνεις και το βρίσκεις.
Άλλωστε, κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως ο σκοπός μας είναι ένας και μοναδικός. Σαν κάθε άνθρωπος να είναι προορισμένος για ένα μόνο πράγμα. Αν μη τι άλλο, αυτό θα ήταν κάπως υποτιμητικό για όλο το συνδυασμό ικανοτήτων και δυνατοτήτων του καθενός από εμάς.
Το νόημα της ζωής σου λοιπόν, δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από τις επαγγελματικές σου επιδιώξεις, το όνειρό σου να κάνεις οικογένεια, τις προσπάθειές σου να εφεύρεις εκείνο το αντικείμενο που θα αλλάξει για πάντα την ανθρωπότητα. Μπορεί όμως να αποτελείται από το συνδυασμό όλων εκείνων που σε κάνουν να βλέπεις την αξία της δικής σου ζωής.
Κι άλλωστε, πώς θα μπορούσες να ψάξεις εκεί έξω και να βρεις κάτι ρευστό και δυναμικό; Γιατί το νόημα της ζωής μας, ο συνδυασμός που φτιάξαμε, δεν θα μπορούσε να μένει αναλλοίωτο όσο εμείς αλλάζουμε. Είμαστε παιδιά, μετά έφηβοι, ενηλικιωνόμαστε, ίσως σπουδάσουμε, θα δουλέψουμε, ίσως ξανα-σπουδάσουμε, ίσως κάνουμε οικογένεια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι διαρκώς όλα αλλάζουν και είναι λογικό να αλλάζουν και οι προτεραιότητές μας και ο σκοπός μας στη ζωή.
Οπότε, μήπως μπορείς να ψάξεις εκεί μέσα και να βρεις το νόημα της ζωής;
Σε γιορτές και γενέθλια ευχόμαστε “Χρόνια Πολλά”, είναι η ευχή-βάση. Που εμπλουτίζεται κατά βούληση, διαμορφώνεται, στολίζεται, αλλά η βάση είναι πάντα αυτή.
Κι αφού τη θέλουμε τη μακροζωία, θέλουμε και το σκοπό. Το Τμήμα Ψυχολογίας του Carleton University και το Τμήμα Ψυχιατρικής του University of Rochester συνεργάστηκαν και τα μελέτησαν. Φάνηκε πως όσοι ξυπνούν κάθε πρωί έχοντας ένα σκοπό που δίνει κατεύθυνση στη ζωή τους, ζουν περισσότερο σε σχέση με όσους δεν έχουν. Η ύπαρξη σκοπού, μας γεμίζει ενέργεια και ενισχύει την υγεία και την ευεξία μας.
Οπότε η απάντηση εδώ είναι ναι. Αν και μόνο απλό δεν είναι. Είναι μία διαδικασία, ένα μονοπάτι εσωτερικό και τόσο διαφορετικό για τον καθένα, που δεν μπορεί ένας τρόπος αναζήτησης να λειτουργεί για όλους.
Όσα μπορούν να σε βοηθήσουν στο ταξίδι σου
Το σωστό το road trip έχει και τα βοηθήματά του. Σαντουϊτσάκια, ξηρούς καρπούς, κάτι σε σοκολάτα, καφέδες όπως και δήποτε, νεράκια πολλά, μουσική. Έτσι κι εδώ. Σαν βγεις στον πηγαιμό για το σκοπό σου, ίσως ο δρόμος να είναι μακρύς, ίσως να σταθείς νωρίς τυχερός, πάντως θα τα χρειαστείς κι εδώ τα βοηθήματά σου.
1. Άσε πίσω σου τα «πρέπει»
Ανήκουμε όλοι σε ένα κοινωνικό σύνολο και χάριν της συνοχής του, βάλαμε μεταξύ άλλων και τα πρέπει. Ακολουθώντας όμως τυφλά μόνο αυτά, περνάει η ζωή σου όσο εσύ προσπαθείς συνέχεια να ανταποκριθείς στις προσδοκίες που οι γύρω σου έχουν για σένα. Κι όχι συνειδητοποιώντας εσύ τι θέλεις, εσύ τι έχεις ανάγκη, εσύ σε τι είσαι καλός. Φτάνεις να αναζητάς την επιβεβαίωση, αντί για τη δική σου προσωπική ολοκλήρωση.
Αν έχεις ταλέντο στη μαγειρική, πώς θα βρεις νόημα στο να γίνεις δικηγόρος επειδή οι γονείς σου αυτό ήθελαν για σένα; Κι αν δε νιώθεις έτοιμος για οικογένεια, γιατί πρέπει να πιεστείς σε κάτι τόσο προσωπικό, ώστε να συμβαδίζεις με το σύνηθες κοινωνικό μοτίβο;
2. Δοκίμαζε πάντα νέα πράγματα
Όλοι έχουμε τη φούσκα μας. Τις συνήθειες, τη ρουτίνα, την ησυχία-τάξη και ασφάλεια, το comfort zone μας. Κι όπως ένα πουλόβερ που με τίποτα δε θέλεις να βγάλεις όταν έξω έχει κρύο και βροχή, έτσι ακριβώς δεν αποχωρίζεσαι τη φούσκα σου γιατί έξω έχει αλλαγές που σε τρομάζουν.
Όμως χωρίς νέα πράγματα και δοκιμές, πώς θα μπορέσεις να βρεις τον εαυτό σου και όλα όσα σε γεμίζουν; Η διαρκής περιέργεια του Steve Jobs τον οδήγησε κάποτε σε ένα σεμινάριο τυπογραφίας. Εκεί εντυπωσιάστηκε από το σχεδιασμό των γραμματοσειρών. Αργότερα, ο εντυπωσιασμός του έγινε ενδιαφέρον και το ενδιαφέρον έγινε στόχος. Κι έτσι ξεκίνησε ένα τεράστιο ταξίδι, με αφετηρία το σχεδιασμό των γραμματοσειρών που έκαναν τη διαφορά ανάμεσα σε Apple και Microsoft.
3. Γνωρίσου με τον εαυτό σου
Με βήματα απλά. Αναρωτήσου, σε έναν υποθετικό κόσμο που δε θα χρειαζόταν να δουλέψεις, πώς θα γέμιζες το χρόνο σου. Αν περνούσες κάποιο μέρος της ημέρας σου χαλαρώνοντας, το υπόλοιπο τι θα είχε; Μπορεί να είχε ταξίδια και επισκέψεις σε μουσεία και γκαλερί με έργα τέχνης. Μπορεί να είχε άσκηση, περισσότερα κατοικίδια, κάποιο χόμπι, κάποια επιπλέον εκπαίδευση, ανάγνωση βιβλίων. Μπορεί να είχε εθελοντική βοήθεια και περιβαλλοντικές δράσεις.
Κι έπειτα σκέψου τι είναι εκείνο, που σε κάνει να ξεχνιέσαι, να χάνεις την αίσθηση του χρόνου. Ποια είναι εκείνη η δραστηριότητα που μπορεί να σε κάνει να μη σκέφτεσαι τη δύσκολη αυριανή σου μέρα, το πού βρισκόσουν χθες, ίσως και το μήπως πέρασε η ώρα και δεν έχεις φάει καν. Είναι εκείνο που όταν ασχολείσαι μαζί του σε απορροφά, είσαι εκεί και μόνο, πλήρως παρών στη στιγμή.
Και τελικά ρίξε μια και δυο και δέκα και χίλιες ματιές στα όνειρά σου. Εκείνα που τα φυλάς σα θησαυρό, αλλά ποτέ δεν τόλμησες να αποκαλύψεις στους γύρω σου ή πόσο μάλλον να τα ακολουθήσεις. Τον Batman τον ξέρεις. Σούπερ ήρωας με την κάπα και τη μάσκα, άνθρωπος όμως τελικά. Έτσι είναι συχνά και τα όνειρά σου. Φαινομενικά μπορεί να μοιάζουν ανέφικτα και ουτοπικά, ενώ στην πραγματικότητα να είναι δυνατά και ρεαλιστικά. Έστω κι αν ενίοτε χρειαστούν λίγο κόπο παραπάνω. Ο Beethoven δεν άφησε ούτε την αρχική του κακή ακοή ούτε την μετέπειτα πλήρη κώφωσή του να τον εμποδίσει να συνθέσει μερικά από τα πλέον γνωστά μουσικά έργα του κόσμου. Και η J.K. Rowling ζούσε διαζευγμένη, προσπαθώντας να μεγαλώσει μόνη της το μωρό της, με επιδόματα από το κράτος, όταν απορρίφθηκε αρχικά από εκδότες το πρώτο βιβλίο της σειράς του Χάρι Πότερ. Δεν το έβαλε όμως κάτω, και τη συνέχεια την είδαμε όλοι.
4. Υιοθέτησε το Ikigai
Αυτό που δε μεταφράζεται, θυμάσαι. Και το οποίο ξεκίνησε από το νησί Okinawa της Ιαπωνίας, που θεωρείται και το μέρος με το μεγαλύτερο πληθυσμό αιωνόβιων του πλανήτη.
Για να βρεις το Ikigai σου, θα χρειαστεί να φτιάξεις τέσσερεις λίστες. Η πρώτη θα περιλαμβάνει όλα όσα σου αρέσουν να κάνεις, όλα όσα αποτελούν το πάθος σου. Η δεύτερη θα έχει αυτά στα οποία είσαι καλός, τα χαρίσματά σου. Η τρίτη αφορά στα όσα μπορείς να κάνεις και να πληρώνεσαι για αυτά. Ποια δηλαδή είναι τα προσόντα σου που μπορούν να σου εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Στην τέταρτη θα σημειώσεις όσα μπορείς να κάνεις που μπορούν να βοηθήσουν τους γύρω σου, το πώς μπορείς να κάνεις τον κόσμο καλύτερο.
Η χρυσή τομή, το κοινό σημείο που προκύπτει εάν συγχωνεύσεις τις λίστες αυτές, αυτό θα είναι το Ikigai σου. Κι όσο ψάχνεις, μην ξεχνάς να ξεκουράζεσαι. Σωματικά και νοητικά. Να κοιμάσαι ικανά, να τρέφεσαι ευεργετικά. Κάθε έργο απαιτεί ενέργεια για να συνεχίσει και να ολοκληρωθεί. Κι αυτό το έργο σου, μάλλον είναι το μεγαλύτερο όλων.
